Boşanma, evliliğin yasal olarak sona erdirilmesidir.
Evlilik birliği, ortak hayatı sürdürmeleri kendilerinden beklenmeyecek derecede temelinden sarsılmış olursa, eşlerden her biri boşanma davası açabilir.
Boşanma sürecinde eşler anlaşmalı veya çekişmeli boşanma yoluna başvurabilirler.
Konumuzdan bahsetmeden önce anlaşmalı boşanma davası ve çekişmeli boşanma davasının yasal şartlarını inceleyelim.
Anlaşmalı boşanabilmek için Türk Medeni Kanunu’ nda hükmedilen “anlaşmalı boşanma şartları” bireyler açısından yerine getirilmiş olmalıdır. Kanunun ilgili maddesinde yer alan anlaşmalı boşanma şartlarına sahip olmayan kişiler açısından anlaşmalı boşanma davası açabilmek mümkün değildir.
Anlaşmalı boşanma davası Türk Medeni Kanunu 166/3 maddesinde şu şekilde düzenlenmiştir:
“Evlilik en az bir yıl sürmüş ise, eşlerin birlikte başvurması ya da bir eşin diğerinin davasını kabul etmesi halinde, evlilik birliği temelinden sarsılmış sayılır.
Bu halde boşanma kararı verilebilmesi için, hakimin tarafları bizzat dinleyerek iradelerinin serbestçe açıklandığına kanaat getirmesi ve boşanmanın mali sonuçları ile çocukların durumu hususunda taraflarca kabul edilecek düzenlemeyi uygun bulması şarttır.
Hakim tarafların menfaatlerini göz önünde tutarak bu anlaşmada gerekli gördüğü değişiklikleri yapabilir. Bu değişikliklerin taraflarca da kabulü halinde boşanmaya hükmolunur. Bu halde tarafların ikrarlarının hakimi bağlamayacağı hükmü uygulanmaz.”
Eşlerin bu maddeye göre anlaşma yolu ile boşanmalarına karar verilebilmesi için:
1) Evliliğin en az bir yıl sürmüş olması gerekir.
2) Eşlerin boşanmak için birlikte başvurmaları veya bir eşin açtığı davanın diğer eş tarafından kabul edilmiş olması gerekir.
3) Hakim’in tarafları bizzat dinlemesi (Hakim tarafların boşanma ve şartları konusunda iradelerini serbestçe açıkladıklarına kanaat getirmek zorundadır.)
4) Hakim’in boşanmanın mali sonuçlarına ve çocukların durumuna ilişkin düzenlemeleri uygun bulması şartdır. (Taraflar boşanmanın mali sonuçları ve çocukların durumu hakkında da anlaşmaya varmaları gerekir. Anlaşma protokolü ileride yaşanacak problemlerin önüne geçecek bir şekilde ayrıntılı olarak düzenlenmelidir.)
Çekişmeli boşanma davası, TMK madde 166/3’ de düzenlenmiş anlaşmalı boşanma davası dışında kalan, her türlü boşanma nedenine dayalı olarak açılan ve eşler arasında boşanma ve boşanmanın ferileri konusunda bir anlaşmanın bulunmadığı boşanma davalarıdır.
Eşler birçok nedenden dolayı boşanma davası açabilirler. Kanunda özel boşanma sebepleri sınırlı sayıda sayılmıştır.
Özel boşanma sebepleri:
TMK 161. maddesi Zina sebebiyle boşanma,
162. maddesi Hayata kast, pek kötü veya onur kırıcı davranış nedenleri ile boşanma,
163. maddesi Suç işleme ve haysiyetsiz hayat sürme sebebiyle boşanma,
164. maddesi Terk sebebiyle boşanma,
165. maddesi Akıl hastalığı sebebiyle boşanma,
166. maddesi ise; evlilik birliğinin sarsılması şeklinde düzenlenmiştir.
Anlaşmalı Boşanma Davası açılmış fakat eşler davada anlaşamamıştır. Bu Dava Çekişmeli Boşanma Davası’na dönüşebilir mi?
Yargıtay 2. Hukuk Dairesi 2019/3660E, 2019/7254K, 17.06.2019 tarihli kararı konuya açıklık getirmektedir.
“ A) Davacı erkek Türk Medeni Kanunu 'nun 166/3. maddesine dayalı olarak anlaşmalı boşanma talebiyle dava açmıştır. Mahkemece yapılan duruşmada tarafların anlaşamamaları sebebiyle anlaşmalı olarak açılan boşanma davası, çekişmeli boşanma davasına dönüşmüştür. Bu durumda anlaşmalı boşanma davasının çekişmeli boşanma (TMK m. 166/1-2) olarak görülmesi gerekir.
O halde Mahkemece taraflara iddia ve savunmalarının dayanağı olan bütün vakıaların sıra numarası altında açık özetlerini içeren beyanları ile iddia ve savunmalarının dayanağı olarak ileri sürdükleri her bir vakıanın ispatını sağlayacak delillerini sunmaları ve dilekçelerin karşılıklı verilmesini sağlamak üzere süre verilip, ön inceleme yapılarak tahkikata geçildikten sonra usulüne uygun şekilde gösterilen deliller toplanmak suretiyle gerçekleşecek sonucu uyarınca bir karar verilmesi gerekirken, açıklanan hususlar yerine getirilmeden tahkikat yapılarak yazılı şekilde karar verilmesi usul ve yasaya aykırı olup bozmayı gerektirmiştir.
B) Dava, anlaşmalı boşanma davası (TMK m. 166/3) olarak açılmış, anlaşma sağlanamaması üzerine dava çekişmeli boşanma davasına (TMK m.166/1-2) dönüşmüştür. Davalı kadın duruşmada ziynet alacağı sebebi ile 15.000TL maddi tazminat talebinde bulunmuştur. Mahkemece davalı kadın lehine ziynet alacağı bedeli olarak 15.000 TL maddi tazminata hükmedilmiştir. Ziynet alacağı boşanmanın feri (eki) niteliğinde değildir. Davalı kadının bu talebi yönünden usulüne uygun olarak açılmış bir dava bulunmadığından ziynet alacağı talebi ile ilgili karar verilmesine yer olmadığına karar verilmesi gerekirken, yazılı şekilde karar verilmesi doğru olmayıp, bozmayı gerektirmiştir.”
Anlaşmalı Boşanma Davası, Çekişmeli Boşanma Davasına dönüştüğünde usul hukukuna dikkat edilmeli, feri talepler için ayrı bir dava açılmalıdır.
