Belgede sahtecilik suçu KAMU GÜVENLİĞİNE karşı suçtur.
Öncelikle belge kavramını inceleyelim.
Belge, insanın iradesini hukuki sonuç doğurmaya uygun, yazılı ve gözle algılanabilir şekilde dışa vurum şeklidir.
Yargıtay tarafından ise 'Hukuki bir sonuç doğurmaya veyahut bir durumu belli veya ispat etmeye yarayan yazılara denir.' şeklinde tanımlanmıştır.
Belgenin diğer düşünce açıklama şekillerinden farkı nedir?
Belgenin mutlaka yazılı olması gerekir, farkı budur. YAZILI KAĞIT NİTELİĞİNDE OLMAYAN ŞEY, İSPAT KUVVETİ NE OLURSA OLSUN, BELGE NİTELİĞİ TAŞIMAMAKTADIR.
Bu yazılılık mutlaka kağıt üzerine kalemle yazma şeklinde değil, yazarı belirlenebilir olması koşuluyla bir bilgisayar veya özel bir cihaz çıktısı şeklinde de olabilir.
Ancak bir tablo, yazılı nitelik arz etmediği için sahte bir tablo yapılması hatta altına ressamın imzasının kopyalanması halinde dahi belgede sahtecilik suçu oluşmaz. Aynı şekilde kum veya kar üzerine yazılan yazı da belge niteliğini taşımaz.
Belgenin mutlaka bir olguya ilişkin düşünceyi açıklamaya uygun nitelikte olması gerekir.
Hiçbir hukuki değeri olmayan bir olayı kanıtlamayan yazı, hukuki anlamda delil olamaz ve belge sıfatını kazanamaz.
SONUÇ OLARAK BELGENİN BİR OLAYI KANITLAMASI YANINDA HUKUKİ SONUÇ DOĞURMASI DA GEREKMEKTEDİR.
Peki belgenin garanti fonsiyonu nedir?
Bir belgenin garanti fonksiyonundan söz edebilmek için herkes için anlaşılabilir şekilde yazıya dökülmüş olması gerekmez. Önemli olan yazının muhatabı tarafından anlaşılabilir olmasıdır.
Mesela bir doktorun yazdığı reçete çoğu zaman bireyler için bir anlam ifade etmezken eczacı için kolay anlaşılabilir nitelik taşımaktadır.
BELGE TÜRLERİ
Belge türleri; resmi belge ve özel belge olmak üzere ikiye ayrılır.
Resmi belge; bir kamu görevlisi tarafından, görevi gereği olarak düzenlenen yazı anlamına gelmektedir. Bu sebeple, düzenlenen belge ile kamu görevlisinin ifa ettiği görev arasında bir bağlantının bulunması gerekir.
Bir belgenin resmi belge olmasının şartları
1-Belgenin kamu görevlisi tarafından düzenlenmesi
2-Düzenlenen belge ile kamu görevlisinin görevi arasında nedensellik bağının olması
3-Zorunlu şekil şartlarını taşıması
Özel belge; resmi belge niteliğinde olmayan belgelerin tamamı özel belge olarak kabul edilir.
Özel belgelerin en temel ayırıcı unsuru özel hukuk tüzel kişileri arasında gerçekleşen ilişkilerde kullanılıyor olmasıdır.
RESMİ BELGEDE SAHTECİLİK SUÇU
Suçun konusunu resmi belgeler oluşturur.
Bu suçun seçimlik hareketleri;
1-Resmi bir belgeyi sahte olarak düzenlemek
2-Gerçek bir resmi belgeyi başkalarını aldatacak biçimde değiştirmek
3-Sahte resmi belgeyi kullanmak
Burada çok önemli bir hususa değinmek istiyorum. Aldatma yeteneği olmayan ilk bakışta sahte olduğu anlaşılan bie belgenin sahtecilik suçlarına konu olabilmesi mümkün değildir. Sahtecilikten söz edebilmek için, düzenlenen belgenin gerçek bir belge olduğu konusunda kişiyi yanıltıcı nitelikte olması gerekir.
ÖZEL BİR İNCELEMEYE TABİ TUTULMADIKÇA GERÇEK OLMADIĞI ANLAŞILAMAYAN BELGE, SAHTE BELGE OLARAK KABUL EDİLEMEZ.
Resmi belgenin sahte olarak düzenlenmesinde suç, belgenin düzenlendiği anda meydana gelir. Zira bu suç neticesi harekete bitişik bir suçtur, bu çerçevede suç neticenin gerçekleşmesiyle tamamlanır ve biter.
Özel bir incelemeye tabi tutulmadıkça, gerçek olmadığı anlaşılamayan belge, sahte belge olarak kabul edilmelidir.
Sahtecilik ilk bakışta kolaylıkla herkes tarafından anlaşılabiliyorsa suç oluşmaz.
Aldatma kabiliyeti objektif kriterlere göre belirlenmelidir. Belge üzerinde yapılan sahtecilik, belirli bir kişiyi değil, SIRADAN BİR KİŞİYİ kandırabilecek nitelikte ise aldatma kabiliyetinin varlığı kabul edilir.
Bu suç zarar suçu değildir; tehlike suçudur. Yani suçun oluştuğunun kabul edilebilmesi için sahte belgenin kullanılması ile bir zararın oluşması şart değildir; bir zarar tehlikesinin varlığı yeterlidir. Bununla birlikte gerçek bir belge üzerinde tahrifat yapılmak suretiyle suçun işlenme hali bir zarar suçu olarak değerlendirilebilir.
Belge sahteliği sabit oluncaya kadar geçerli belge kabul edilir.
Bu suç için daha az ceza verilmesini gerektiren hal HUKUKİ İLİŞKİYE DAYANAN ALACAĞIN İSPATI VEYA GERÇEK BİR DURUMUN BELGELENMESİ AMACIYLA sahtecilik suçunun işlenmesidir.
Peki bu suçta failin mutlaka zarar verme bilinci ile hareket etmesi zorunlu mudur?
Hayır. Failin sadece gerçeğe aykırı bir şekilde bir belgeyi düzenlediği, değiştirdiği ve kullandığının bilincinde olması yeterlidir.
Kamu görevlisi olmayan bir kişi bu suçu işlerse ne olur?
Kamu görevlisi olmayan bir kişi kamu görevlisi tarafından işlenen resmi belgede sahtecilik suçuna iştirak etmişse, özel faillik niteliğini taşıyan kişi olarak kamu görevlisi olan kişi fail olabilir. Bu suçların işlenişine iştirak eden diğer kişiler azmettiren ve yardım eden olarak sorumlu olur.
Özel Belgede sahtecilik suçu ile Resmi belgede sahtecilik suçunun farkları
1-Özel belgede sahtecilik suçunun konusunu özel belgeler oluştururken, resmi belgede sahtecilik suçunun konusunu ise resmi belgeler oluşturur.
2-Özel belgede sahtecilik suçunun faili herkes olabilir. Resmi belgede sahtecilik suçunun failinin kamu görevlisi olması suçun nitelikli halidir.
3-Özel belgenin gerçeğe aykırı olarak düzenlenmesi, kanunda yer almamaktadır. Kamu görevlisinin işleyebileceği resmi belgede sahtecilik suçunun seçimlik hareketleri arasında sayılmıştır.
4-Özel belgenin düzenlenmesinde yalan beyan ayrı bir suç olarak düzenlenmemiştir. Resmi belgenin düzenlenmesinde yalan beyan ayrıca düzenlenmiştir.
5-Özel belgede sahtecilik birden fazla hareketli suçtur. Resmi belgede sahtecilik tek hareketli suçtur.
YARGITAY YIRTILMIŞ OLAN BİR BELGENİN SONRADAN YAPIŞTIRILARAK BİR ARAYA GETİRİLEBİLMESİ HALİNDE SUÇUN TEŞEBBÜS AŞAMASINDA KALDIĞINI KABUL ETMEKTEDİR.
Kaynak: PROF.DR.VELİ ÖZER ÖZBEK'İN CEZA ÖZEL HUKUKU KİTABI
Avukat Gizem Gül Uzun Kutlay
