Pfizer, Moderna ve AstraZeneca'yı duydunuz, peki ya Medigen ve Zydus Cadila?
Dünyayı aşılama yarışında ve tedarik sorunları ve yaptırımlar karşısında bazı ülkeler kendi yetiştirdiği aşıları geliştirdi.
Oyunda jeopolitik ve aşı milliyetçiliği var, ancak pandemi, ilk DNA aşısından yapraklarda yetiştirilen aşıya kadar bir aşı geliştirme telaşı gördü.
Bu aşıların çoğu kulağa yeni gelse de, üzerine inşa edildikleri bilim ve teknolojiler uzun süredir ortalıkta dolaşmaktadır.
ANU virologu David Tscharke'nin belirttiği gibi, aşı geliştirme zor bir iştir - geçmişte, bir hastalık için bir aşı zaten mevcutsa, yeni bir fikirle çığır açmak zordu.
Ancak pandemi, alanı sonuna kadar açtı.
Profesör Tscharke, "Kimin birinci olacağını kimse bilmiyordu, kimse ilkinin işe yarayıp yaramayacağını bilmiyordu" dedi.
"Dolayısıyla, tüm bu gerçekten ilginç aşı teknolojilerine muazzam bir baskı yapıldı."
Ama hepsi temelde aynı şekilde çalışır - vücuda bir bağışıklık tepkisi oluşturmasını söyler, böylece virüs bulaşırsa vücut ne yapacağını bilir.
Dünyanın ilk DNA aşısı
Hindistan genellikle dünyanın eczanesi olarak anılır, ancak sadece aşı üretmiyor, aynı zamanda onları araştırıyor ve geliştiriyor.
Zydus Cadila'nın yerli aşısı birçok nedenden dolayı öne çıkıyor - dünyanın ilk DNA aşısı ve aynı zamanda iğnesiz.
Vücudun daha sonra okuyabileceği ve bir bağışıklık tepkisi oluşturabileceği koronavirüs spike proteininin genetik kodunu taşır.
ZyCoV-D adı verilen aşı, 20 Ağustos'ta onaylandı ve bazen gen tabancası olarak adlandırılan bir jet enjektörü aracılığıyla teslim edildi.
Cildin hücrelerine püskürtmek için yüksek basınçlı bir sıvı akışı kullanır.
Geliştirilmekte olan diğer bazı DNA aşıları, aşı ile kaplanmış yüzlerce küçük iğne ile gömülü bir yama ile teslim edilir.
DNA aşılarının Pfizer ve Moderna gibi mRNA aşıları gibi düşük sıcaklıklarda saklanmasına gerek yoktur.
ZyCoV-D'nin yüzde 67'lik bir etkinliğe sahip olduğu bildirildi - diğer bazı aşılardan daha düşük, ancak yine de Dünya Sağlık Örgütü'nün yüzde 50 eşiğinin üzerinde. Üç doz gerektirir.
Yaptırımlara atıfta bulunan İran, COVIran Barekat ile yalnız gidiyor
İran, Orta Doğu'da en kötü etkilenen ülke oldu ve geçen ay 50.000 günlük vaka ve 700 günlük ölümle zirveye ulaşan beşinci bir dalgayla mücadele ediyordu.
Bu yılın Ocak ayında İran'ın dini lideri , ABD ve İngiltere yapımı baskılara güvenmediğini söyleyerek Pfizer ve AstraZeneca'nın ithalatını yasakladı .
Daha sonra İran, Rusya veya Güney Kore gibi diğer ülkelerde üretilen AstraZeneca'yı ithal etti ve yeni hükümet geçen hafta tek doz Johnson & Johnson'ı onayladı.
Ancak bu arada ülke, üçüncü aşama denemeleri tamamlanmadan önce Haziran ortasında acil kullanım için onaylanan kendi aşısı olan COVIran Barekat'ı geliştirdi.
Klinik denemelerin erken evreleri yüzde 90'dan fazla bir etkinlik bildirdi, ancak sonuçlar henüz hakem tarafından gözden geçirilmedi.
İnaktive edilmiş bir aşıdır, yani virüsü büyüterek, sonra öldürerek veya etkisiz hale getirerek yapılır. Bu, İran'da en çok uygulanan Çin'in Sinopharm aşısına benzer bir tür.
İran ayrıca ABD yaptırımlarının aşı bulma çabalarını engellediğini, ancak aşılara COVAX aracılığıyla erişebileceğini söyledi.
Profesör Tscharke, "Oldukça fazla yaptırım uygulanan bazı ülkeler var. Dolayısıyla İran, siyasi duruma bağlı olarak bir şeylere erişmenin oldukça zor olduğu bir ülke." dedi.
ABD yaptırımları ilaçları içermese de, uygulamada uluslararası bankaları İran'la ilgili finansal işlemlerden caydırdı.
Çin aşılarını reddeden Tayvan, Medigen'i yapıyor
Tayvan Devlet Başkanı Tsai Ing-wen, geçen ay Medigen adlı evde yetiştirilen bir çeşit olan ilk aşısını aldığında yumuşak güç hamlesi yaptı .
Tayvan, pandeminin başlarında bir poster çocuğu olarak kabul edildi ve virüsü bir yıldan fazla bir süre boyunca büyük ölçüde kontrol altında tuttu.
Ancak bu yıl Mayıs ayında enfeksiyonlardaki artış, adanın düşük aşılama oranlarını vurguladı ve bu salgının başlangıcında yalnızca yüzde 1'i COVID-19'a karşı aşılandı.
Tayvan, Sinopharm ve Sinovac gibi Çin aşılarını reddetti ve bunun yerine Japonya'dan AstraZeneca ve ABD'den Moderna bağışlarını kabul etti.
Medigen, Novavax gibi bir alt birim protein aşısıdır ve Çince adı "yüksek son" anlamına gelir.
Başkan , iğneyi aldığında gergin olmadığını , ancak Medigen'in Paraguay'da test edilecek olan üçüncü aşama denemelerinden geçmediğini söyledi.
Muhalefetin onayının aceleye geldiği yönündeki eleştirileri üzerine Temmuz ayında acil onay verildi.
Küba aşılarında ulusal gurur
Küba, acil kullanım için üç aşıyı onayladı - Abdala aşısı, Soberana 2 ve tek doz Soberana Plus ve ülkenin geliştirilmekte olan iki aşısı daha var.
Hepsi Medigen veya Novavax gibi protein alt birim aşılarıdır ve Soberana Plus, güçlendirici bir atış olarak çalışabilir.
New York Times'a göre Soberana Plus, dünyada bir ilk olarak tanımlanan şekilde daha önce COVID-19 geçirmiş olanlar için de tasarlandı.
Sağlık sistemiyle tanınan ve uzun bir aşı geliştirme geçmişine sahip olan Küba, aşı isimlerine ulusal bir gurur aşıladı.
Abdala, genç devrimci ve bağımsızlık kahramanı Jose Marti'nin bir şiirinden adını alırken, Soberana 2 "egemen" anlamına geliyor.
Bu ayın başlarında Küba makamları, Soberana 2 ile iki yaşındaki küçük çocuklara aşı yapmaya başladı.
Ayrıca İran'da kullanım için onaylanmıştır, Abdala ise Vietnam'da onaylanmıştır.
Aşılar ağaçta yetişebilir mi?
Dünyadaki grip aşılarının çoğu tavuk yumurtasında yetiştiriliyor, ancak Kanada merkezli Medicago, COVID-19 aşısı için bitkileri tercih ediyor.
Profesör Tscharke, aşılar için protein genellikle fabrikalarda fermenterlerde veya fıçılarda yetiştirilirken, bunun yerine hızlı ve ucuz olabilen bir bitki kullanmanın mümkün olduğunu söyledi.
Bunun arkasındaki fikir, virüsün yapısını taklit eden proteinler içermesi, ancak genetik materyal içermemesidir.
Aşı Avustralya'ya özgü yabani bir türde yetiştiriliyor ve tütünle ilgili ve şirket kısmen sigara üreticisi Philip Morris International tarafından finanse ediliyor.
Bitki bazlı aşı hala nihai olarak enjekte ediliyor, ancak Profesör Tscharke, bitkiler üzerinde aşı yetiştirme fikrinin pandemi sırasında bir başka platform olduğunu söylüyor.
Ayrıca oral ve yenilebilir aşıların daha da geliştirilmesi için büyük umutlar olduğunu söyledi.
"İnsanlar aşılarınızı yiyebileceğiniz fikrini beğendi… Muzda çocuk felci aşısı yapmak isteyen birini hatırlıyorum."
Aşı eşitliğinin önündeki engeller devam ediyor
La Trobe Üniversitesi'nden bir halk sağlığı uzmanı olan Deborah Gleeson'a göre, aşı milliyetçiliği ve tedarik sorunları kısmen yeni engellerin yaratılmasını tetikledi, ancak engeller devam ediyor.
Yüksek gelirli ülkeler, dünyanın 2021 için öngörülen aşı arzının çoğunu satın alarak "düşük gelirli ülkeler için yalnızca kırıntılar bıraktı" dedi.
"Zengin dünya ve ilaç şirketleri paylaşmayı reddettiğinde, düşük ve orta gelirli ülkelerin kendi aşılarını geliştirmeleri çok mantıklı bir strateji."
Birçok ülke, aşıların adil dağıtımı için COVAX'a güveniyor, ancak yıl sonuna kadar umut edilen 2 milyar dozun şimdiye kadar 300 milyondan azı dağıtıldı.
"Altta yatan sorun, çoğu insanın muhtemelen adlandırabileceği bir avuç şirketin münhasır haklarına bağlı olarak sınırlı küresel aşı tedarikidir" dedi.
Bu münhasır haklar, DTÖ'nün Fikri Mülkiyet Haklarının Ticaretle İlgili Yönleri Anlaşmasına (TRIPS) tabidir.
"TRIPS muafiyeti ilk olarak Ekim 2020'de önerildi ve neredeyse 12 ay sonra, bazı zengin ülkeler hala onu desteklemeyi reddediyor" dedi.
Ancak Avustralya'nın bu ayın başlarında TRIPS muafiyetini desteklemek için harekete geçmesiyle birlikte ivmenin değiştiğini de ekledi.
Dr Gleeson, "Kontrolsüz bulaşma alanlarında ortaya çıkan varyantlar, biz başarana kadar dünyanın pandemiden kurtulmasını tehdit etmeye devam edeceğinden, dünyayı mümkün olduğunca çabuk aşılamak hepimizin çıkarınadır." Dedi.
ABC/Teller
