ETKİLİ İLETİŞİMİN KURALLARI
Toplumsal bir varlık olan insanın yaşamı, kişilerarası ilişkiler ve iletişim üzerine kurulmuştur. İletişim, en temel becerimizdir ancak bazen bizi üzen ve şikayet edilen bir beceri haline de gelebilir. Bir bakın çevrenizdeki, ailenizdeki, işyerinizdeki pek çok insanın “insan ilişkileri çok zor”, “anlaşmamız çok zor” gibi cümlelerle şikayet içinde olduklarını görebilirsiniz.
Eşinizle, çocuğunuzla, anne babanızla ya da bir arkadaşınızla iletişimsizliğe sebep olan bir problem yaşadığınızda, çoğunlukla sorunun karşınızdaki kişiden kaynaklandığını, beceriksiz olanın ve iletişim kuramayanın o olduğunu, bizi anlayamadığını düşünürken; kendimizi de en iyi iletişimci olarak nitelendiririz. Oysa iletişim iki yönlüdür ve ortada iletişimsizliğe neden olan bir sorun varsa bu sorunun yaşanmasında iki tarafın da etkisi vardır. Yaşamınızdaki insanlarla ilişkilerinizde mutlu olmak istiyorsanız iyi bir iletişimin temelinin “SİZ” olduğunu unutmamanız gerekir.
Günümüz şartlarında iletişim kurmak gerçekten maharet gerektiriyor. Özellikle de gelişen teknolojinin sunduğu olanaklar ile daha kolay temasta bulunabiliyor olmamıza rağmen “karşılıklı olarak birbirini anlamak” anlamına gelen iletişim kurma konusunda da geriye doğru gidiyoruz. İletişim kurmak unutulur hale geldi. “Anne-babamla iletişim kuramıyorum, eşimle/sevgilimle iletişim kuramıyorum, çocuğumla iletişim kuramıyorum, patronumla iletişim kuramıyorum” vb. cümleleri, “Onunla bu sorunu nasıl çözebilirim ve nasıl iletişim kurabilirim?” sorusu takip ediyor. İşte kişilerarası ilişkilerinizi değiştirme gücü olan sorunun cevabı: Etkili iletişim için uygulanabilir kolaylıkta temel kurallar…
SAYGI DUYUN
İletişim süreci insanlar arası bir anlam alışverişidir. Bu süreç, farklılıkların ve rengârenkliliğin tartışma götürmez bir gerçek olduğu bu dünyada, bireylerin karşılıklı olarak farklılıklarına saygı duymayı gerektirir. Saygı, insanlara yalnızca insan oldukları için değer vermektir. Sağlıklı iletişim için karşılıklı saygı esastır. Saygı görmek istiyorsak karşımızdaki insanlara da saygı sunmayı unutmamamız gerekir. Saygı için büyük jestlere ihtiyaç yoktur. Küçük şeylere nasıl dikkat edileceğini bilerek diğer insanlarla mutlu ilişkiler kurulabilir.
Saygılı iletişim için öncelikle yargılama, suçlama, eleştirme, alay etme, ahlak dersi verme içeren cümlelerden kaçınılmalıdır. Bu tarz geri bildirimler sadece o anda söz konusu olan iletişimi kesmekle kalmaz, uzun dönemde olası iletişim girişimlerini de ortadan kaldırır. Kişide bir yandan yetersizlik, diğer yandan karşı koyma duygularına sebep olur.
İNSANLARI KOŞULSUZ KABUL EDİN
İnsanlar, bir başka kişiyi kendisiyle aynılaştırma gibi imkansız bir serüvene girişirler. Hayatın içinde sevgililerinin, eşlerinin, çocuklarının, anne-babasının, dostlarının farklı yönlerini değiştirmeye ve onları kendi kafalarındaki kalıplara sokma çabasına girerler. Ancak çoğu zaman bu çaba güç mücadelesine ve çatışmaya dönüşür. Bu çatışmadan bir sonuç çıkması ve uzlaşma genelde mümkün değildir. Herkes sizin istediğiniz gibi olmak zorunda değildir. Hiç kimsenin kimseden böyle bir şey beklemeye hakkı yoktur. Eğer siz bu beklentinizde ısrar ederseniz karşınızdaki kişi de aynı şeyi sizden bekleyebilir. Bu durumun sonucu iletişimsizliktir. Burada önemli olan karşımızdakinin mevcut özelliğinin, kişiliğinin, davranışlarının ne kadar tolere edilip edilemediğidir. Eğer bir insanın sizin kabul edemediğiniz özellikleri, alışkanlıkları varsa onu değiştirmekten ziyade onunla ilişkinizi yeniden gözden geçirmeli, o kişinin mevcut özellikleri ile ilişkinize devam edip edemeyeceğinize karar vermelisiniz. Karşınızdaki kişiden sizin hassas olduğunuz konularda daha dikkatli davranmasını ve saygı göstermesini isteyebilir ve bekleyebilirsiniz ama sizin için sizden önceki alışkanlıklarından, kişilik özelliklerinden, davranışlarından vazgeçmesini beklemek hiç mantıklı bir yaklaşım değildir.
GERÇEKTEN DİNLEYİN
Dinlemek –gerçekten dinlemek- çok özel bir hünerdir. Doğuştan gelmese de değiştirilmesi mümkündür. En önemli iletişim davranışı olan dinleme, karşı tarafa saygı duyduğunuzun göstergesidir. Eğer karşınızdaki kişinin anlattıklarını dinlemeyip ilgi göstermiyorsanız ona ''sana değer vermiyorum'' mesajı verirsiniz. Dinlemek, yeni fikirler ve bilgi edinmenin, sorunları çözecek yeni yollar bulmanın, kişisel olarak gelişip yükselmenin, ilişkilerin sağlıklı gelişiminin de bir aracıdır.
Kendini aşırı önemseyen, sürekli kendinden, ilgilerinden, ne kadar zeki ve üstün olduğundan söz eden insanların sağlıklı ve güçlü ilişkiler kuramadıkları bilinen bir gerçektir. Bu tutum iyi bir dinleyici olmanın önünde bir engeldir.
İyi bir dinleyici olmak başkalarıyla daha güçlü ve derin ilişkiyi doğurur. Herkes iyi bir dinleyici sever ve bizler, sabırlı ve empatik bir kulağa sahip birinin vereceği rahatlığa ne zaman ihtiyaç duyacağımızı asla bilemeyiz. Birbirimizi dinlemezsek ailede, iş hayatında da ilişkiler gelişme potansiyelini ve kalitesini kaybeder. İlişki gelişmeyince, ilişki içindeki insanlarda gelişmez.
KONUŞMAYA DAVET EDİN
Kişilerarası iletişimin işlevsel olabilmesi ve karşılıklı olarak aktarımın gerçekleşebilmesi, söz konusu iletişimin “monolog” değil, “diyalog” olmasına bağlıdır. Yani iletişim karşılıklı olmalıdır. Karşılıklı konuşma esnasında birbirinizin konuşma ihtiyacına saygı duyun. İnsanlar çoğunlukla sorun çözmek için değil, paylaşmak için konuşurlar. Ona karşı ilgili davranın ve onun düşünce, duygu ve isteklerini önemsediğinizi gösterin. İletişim yalnızca sizin üzerinize kurulmasın. Siz anlatıyorsunuz ancak karşınızdaki ilgilenmiyor, dinlemiyor ya da dinliyor gibi yapıyorsa bu etkileşim, iletişim değildir. Karşınıza boş bir sandalye alın ve ona konuşun. Bunun ne kadar can sıkıcı olduğunu ve ne kadar çok yorulduğunuzu göreceksiniz.
ORTAK NOKTALAR BULUN
İlişkilerde fikir ayrılıkları normaldir. İletişimde temel amaç farklılıkların savunusundan sıyrılıp ortak noktaları bulmak olmalıdır. Ortak zevklerin olması, ortak heyecan ve ilgilerin paylaşılması kişiler arasındaki ilişkiyi geliştiren bir rol oynar.
AÇIK OLUN VE DOĞRULARI SÖYLEYİN
İletişim sırasında duygu ve düşüncelerinizi açıkça ifade edin. Kişilerarası ilişkilerde tarafların birbirlerine açık mesajlar göndermeleri, sorunların zamanında fark edilip çözülmesini, ilişkilerin daha yakın ve sıcak olmasını sağlar.
“Doğruluk insanın kalbinin en gerçek anlatımıdır.” der Konfüçyüs. Sağlıklı ve güçlü bir iletişimde yalana yer yoktur. Doğruyu söylemek kişiyi bazen zor duruma düşürebilir ancak gerçeklerin er ya da geç ortaya çıkmak gibi bir huyunun olması sebebiyle doğruyu söylemek her zaman kişiyi haklı çıkaracaktır.
EMPATİ YAPIN
En iyi iletişim empati kurularak sağlanır. Empati, kişinin kendini karşıdakinin yerine koyarak onun bakış açısıyla olaylara bakmak, onun duygularını ve düşüncelerini doğru olarak anlamak, hissetmek ve bu durumu ona iletmektir. Bu iletişim yaklaşımında başarılı olabilmek için kişinin öncelikle kendine odaklanmaktan vazgeçip karşıdaki insanı gözlemeye ve onun duygu ve düşüncelerini algılamaya çalışması gerekir. Gerçek iletişim birbirini anlayarak gerçekleşir. Empati ile yaklaşılan kişi, anlaşıldığını algılayarak daha rahat iletişimde bulunacak, böylesi bir ortamda sorunların büyümeden önlenmesi gerçekleşebileceği gibi, ilişkilerinde daha sıcak ve dayanıklı olması sağlanabilecektir. Günlük yaşamda empatiyi bir tutum haline getirin.
SABIRLI DAVRANIN
Sabırlı davranmak bir erdemdir, olgunluktur. Karşınızdaki kişi ile ilgili bir sorun yaşadığınızda ya da iletişiminizde bir kopukluk olduğunda telaşlanmayın, saygı çerçevesinde hareket edin ve sabır gösterin. Sabırlı insanlar sakin olup her şeye hemen öfkelenmezler, bu sebeple daha sonradan pişman olacağı şeyleri söyleyip insanların kalbini kırmazlar.
İletişimin amacı ve sonucu çözümdür. İletişim, insanlar arasında olması gereken beceriler bütünüdür. Eğer siz karşınızdakini iletişim kurmaya değer görüyorsanız bu becerileri kullanmayı istemek ve uygulamak, iletişimle ilgili sorunlarınızın azalmasına yardımcı olacaktır.
