Biz doktorlar biliyosunuz, latince kullanırız. Dünyanın hangi ülkesinde hangi lisanla konuşursa konuşsun iki hekim, bir hastanın semptomunun anatomik yeri, semptomu, tedavi şekli, vasfı hakkında ortak dilde konuşup tartışabilir, yazışabilir. Misal 'hastanın epigastrik bölgesinden başlayan, yaygın abdominal ağrısı ve distansiyonu mevcut, perküsyonda yaygın timpan ses, dinlemekle barsak sesleri hiperaktif, peristaltizm artmış, palpasyonda hassasiyet yok.' Vay vay vay, ne kadar da havalı, altı üstü 'hastanın gazı var, yakında ishali olacak' demenin latince hâli.
E tabi bu durum bizim için formal bir konuşma ve yaşam şekli olsa da dışardan biri için karizmatik durabilir. Özellikle o dizilerdeki ortamlarda gelen hastaların şikayetleri, bir tahta başında yapılan vizitler, beyaz önlüklülerin latince hasta isimleri söyleyerek tanıya ulaşması gerçekten havalıdır, doktor olarak o sahnelerden ben bile etkilenebilirim… Tabi aslında yurdum hastaları ve gerçeklerini bilmesem. Neden mi?
Çünkü ülkemizde aslolan 'hasta lisanı' dır, yurdun her bölgesinde ayrı şive ve kültüre göre de değişen bu lisanı bilmezseniz, latince hayatta sizi kurtaramaz, ne tanıya ulaşmanız mümkündür, ne de hastayı tedavi etmeniz:
-Yemekten sonra böğrüme öküz oturıyi, isotu çok yersem, sol yanım alev alıyi, Allah seni inandırsın tohtor, yüzüm isot kimin kararıyi: gastrit, akut gastrik ülser
-Yargınımdan süksünüme kadar önce bi iğilti, sonra zebanen bi ferilti geliy, yanlarıma iğne batiy, nefesim gidiy, yaağğnım ağriyi…: üst torakalden başlayan lumbalji, plöretik ağrı, dispne
-Çok yörüyünce diz kölekelerim beni çekmiyi, sankim inciklerim döküliyi, iğilti kâseme vurunca kâsem kımış kımış oliyi; haabeeeyle duruyom, yörüyom, duruyom, yörüyom… : Damar tıkanıklığına bağlı dinlenerek yürüme: claudicatio intermitance
-Gece dümdük yatınca sankim ümürtleğimi biri sıkıyo; yüskek yatınca sabî sübyan kimin uyuyom!: Muhtemel kalp-akciğer rahatsızlığı; Ortopne, paroksismal nocturnal dispne
-Hâcetimi giderirken zorsunmaktan sankim pöçüğüm kırıldı, zebaha gader pöçük ağrısından toynağımı yatağa geçiriyom doktoore hanım, bak toynağımın ucu da kırıldı…: Kabızlığa bağlı ıkınma, kuyruksokumu şiddetli ağrısı: Konstipasyon-Coccidini
-Dünya ahret bacımsın yaaanış anlama, karımla da bacı kardeş gibiyiz, yatakta benim senden farkım yoktur, anladıın?r: iktidarsızlık, empotans
-Bu çocuk çövdüremiyo, Allah seni inandırsın, günde gırk kerre gidiyo, pantolunu ıslatıp geliyo: Bu çocuk tazyikli idrar yapamıyor.
-Buramda bişiy kımıldeşiyoodu, düütüüverdim, ker oldum: Kulağımı karıştırdım, duymuyorum.
Demem o ki, ne latincesi, ne havası, ne karizması; Trabzonu, Vanı, Çorumu; budur hastalarımızın durumu, sizlere bırakıyorum yorumu…
