Mobbing işyerinde gerçekleşen duygusal bir saldırı, ofis hastalığıdır.

Yargıtay içtihatlarına göre mobbingin tanımı:

“İşyerlerinde bir veya birden fazla kişi tarafından gerçekleştirilen, belirli bir süre sistematik biçimde devam eden, yıldırma, pasifize etme veya işten uzaklaştırmayı amaçlayan; mağdurun kişilik değerlerine, mesleki durumuna, sosyal ilişkilerine veya sağlığıa zarar veren; kötü niyetli, kasıtlı, olumsuz tutum ve davranışlar bütünüdür”

Bir davranışın mobbing sayılabilmesi için bazı unsurları kapsıyor olması gerekir.

  • SALDIRI KASITLI OLMALIDIR.

Kişiyi iş yaşamından dışlamak amacıyla kasıtlı olarak yapılır. Yani saldırgan söz konusu davranışlarını bilerek ve isteyerek yapmalıdır. Tacizcinin yaptığı eylemler mobbing niteliği taşımalıdır.

  • SALDIRI BELLİ BİR SÜRE DEVAM ETMELİDİR.

Mobbing bir süreçtir. Mobbing tek bir hareketin yapılması ile ortaya çıkan bir olgu değildir. Mobbing, belirli bir süre devam eden davranışın, çalışan üzerinde olumsuz duygu oluşturarak onu yıpratmaya hatta işten ayrılmaya yönelten davranışların tümüdür.

  • SALDIRI SİSTEMATİK OLMALIDIR.

Sistematik olmasından kastedilen, saldırının belirli aralıklar ile tekrarlanmasıdır. Sistematik biçimde uygulanan her tür kötü muamele, tehdit, haksız disiplin cezaları, şiddet, kişiliğinin ve saygınlığının zedelenmesi, aşağılama vb., davranışlar mobbing’ dir.

  • SALDIRILAR MAĞDURU PSİKOLOJİK OLARAK YIPRATMAYA YÖNELİK OLMALIDIR.

Kişinin saygısız ve zararlı bir davranışın hedefi olmasıyla kişide duygusal anlamda yıpranmalar başlar. Eylemler psikolojik şiddet şeklindedir.

İşveren veya işyerinden bir çalışan ima ve alayla, karşısındakinin toplumsal itibarını düşürmeye yönelik saldırgan bir ortam yaratarak kişiyi işten ayrılmaya zorlar.

“İşyerlerinde Psikolojik Tacizin(Mobbing) Önlenmesi” konulu Genelge`de mobbingin kapsamındaki bazı fiiller sayılmıştır;

Çalışanın aşağılanması, küçümsenmesi, dışlanması, kişiliğinin ve saygınlığının zedelenmesi, kötü muameleye tutulması, yıldırılması ve benzeri davranışlar diğer şartların da olması şartıyla mobbing olarak sayılmıştır.

Mobbing’ den bahsedebilmek için Kişinin haksız bir takım uygulamalara maruz kalması ve bu uygulamaların kişinin manevi yapısını olumsuz olarak etkileyecek ağırlıkta bulunması gerekir.

MOBBİNG NASIL İSPAT EDİLİR?

İspat noktasında Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun 04/10/2018 tarihli kararı bağlayıcı niteliktedir. Bu karara göre: “KUŞKU UYANDIRACAK OLGULARIN VARLIĞI MOBBİNG İÇİN YETERLİDİR.”

“…Mobbing’ in varlığı için kişilik haklarının ağır şekilde ihlaline gerek olmadığı,

kişilik haklarına yönelik haksızlığın yeterli olduğu,

ayrıca mobbing iddialarında şüpheden uzak kesin deliller aranmayacağı; 

davacı işçinin, kendisine işyerinde mobbing uygulandığına dair kuşku uyandıracak olguları ileri sürmesinin yeterli olduğu…” belirtilmiştir.

Yine Yargıtay 22. Hukuk Dairesi’ nin 27/12/2013 tarihli 2013/693E-2013/30811K sayılı ilamında:

“…Mobbingin varlığı için kişilik haklarının ağır şekilde ihlaline gerek olmadığı, kişilik haklarına yönelik haksızlığın yeterli olduğu, ayrıca mobbing iddialarında şüpheden uzak kesin deliller aranmayacağı;

davacı işçinin, kendisine işyerinde mobbing uygulandığına dair kuşku uyandıracak olguların ileri sürmesinin yeterli olduğu,

işyerinde mobbing gerçekleşmediğini ispat külfetinin davalıya düştüğü; tanık beyanları, sağlık raporları, bilirkişi raporu, kamera kayıtları ve diğer tüm deliller değerlendirildiğinde mobbing iddiasının yeterli delillerle ispat edildiği gözetilmeden yazılı şekilde karar verilmesi hatalı olup bozmayı gerektirmiştir.” Denilmiştir.

Yargıtay kararları da göz önünde bulundurulduğunda mobbing için kişilik haklarının ağır ihlaline gerek olmadığı, haksız saldırı olmasının yeterli olduğu belirtilmiştir. Ayrıca mobbing’ in gerçekleşmediğinin ispatının davalının yapması gerektiği belirtilmiştir.

Yargıtay'ın verdiği kararlarda mobbing olarak değerlendirdiği kötü muamelelerden bazılarını belirtmek gerekirse:

  • Çalışanın yaptığı işin ondan alınıp bir başkasına verilmesi,
  • Çalışanın kıdemine uymayan göreve kaydırılması,
  • İzin günlerinde sık sık işe çağrılması,
  • Sık sık disiplin soruşturmaları yapılarak savunma alınması,
  • Ücret artışında ayrımcılık yapılması,
  • Sözlü hakarette bulunulması,
  • Amirlerin sık sık uyarı, itham ve kırıcı üsluplarına maruz kalınması gibi örneklendirebiliriz.

Mobbing’ in ispatı halinde, İş Kanunu’nun 24. maddesi işçiye iş sözleşmesini haklı nedenle fesih hakkı tanımaktadır.

Mobbing’ e uğrayan kişi öncelikle psikolojik tacize delil olacak nitelikte varsa e-mail, mesaj, whatsap, facebook ve benzeri sosyal medya uygulamalarından gönderilen mesajları saklamalıdır. Olası bir dava sürecinde tüm bu yazışmalar yazılı deliller olarak mahkemeye sunulacaktır.

Mobbing’ in ispatı noktasında bir diğer önemli husus Tanık Beyanlarıdır. Psikolojik tacize delil ve dayanak olarak aynı iş yerinde çalışan, çalışma arkadaşlarının mobbing iddialarını doğrular nitelikteki beyanları mobbing’ in varlığına işarettir.

Editör: TE Bilisim