Uyumu etkileyen nedenlerden biri de utangaçlıktır. Utangaçlık gibi problem davranışlar, korku, kaygı, gerginlik, mutsuzluk, huzursuzluk gibi karmaşık hisleri içeren duygusal bir problem durumudur.

Sıklıkla küçük çocuklarda görülür. Utangaç çocuklar, sosyal ilişkilerde bulunmaktan korktukları için istedikleri halde sosyal ortamlarda bulunmaktan kaçınırlar.

Utangaçlık, yeni sosyal durumlara uyum sağlama sürecinde geçici olarak ortaya çıktığında normal görülmektedir. Çocukların sosyal yaşantılarının olmaması, yetersiz ya da beceriksiz olduğu konusunda kendilerine yapılan yanlış telkinlerin etkisi, ufak tefek hataları karşısında onlardan mükemmellik beklenmesi, ayıplanması, utandırılması, baskı yapılması, ebeveyni tarafından sürekli azarlanması, aşırı korunup kollanması, insiyatif kullanmasına izin verilmemesi, güvensizlik yaratan durumlarda kendilerine karşı güvensizlik geliştirme gibi nedenlerle ortaya çıkan aşırı derece utangaçlık ise problem olarak görülmektedir. Dengeli bir şekilde bireyin dünyasında yer alan utangaçlık duygusu olumlu bir etki, normalden fazla ya da normalden az olan utangaçlık duygusu ise olumsuz bir etkiye sahiptir.

Utangaç çocuklar, alışkın olmadığı durumlarda serbest davranamazlar. Hiçbir şeyde iddialı olmayıp, başkalarının bulunduğu sosyal faaliyetlerden ya da ortamlardan çekilmeyi tercih ederler. Hiç kimse için tehlike teşkil etmezler fakat kendileri için belirgin derecede duygusal problemler yaratırlar. Kendi benlikleri ile çatışma halindedirler.

Utangaç çocukların kendilerine yönelik olumsuz algıları vardır ve bu algılar onların sosyal ortama yönelik davranışlarını etkiler. Bu durum kişilerin benlik saygılarının azalmasına ve utangaçlıkların yükselmesine neden olur
Utangaç çocuklar yetişkinler tarafından uyumlu olarak görülür ve sevilirler. Utangaçlık, geçmişte güzel bir nitelik, kişilere ait olumlu bir özellik olarak değerlendirilirken, günümüzde kişinin aile ve sosyal yaşamı, iş ve akademik başarısı gibi hayatının birçok alanını olumsuz yönde etkileyen önemli bir sorun olarak görülmektedir.

Tüm davranışların bir sebebi vardır. Eğer çocuk gereksinimlerini uygun yollarla elde edemiyorsa o zaman istediğini elde etmek için farklı yollar dener. Problem davranışların kaynağını ararken, çocuğun bu davranışı neden ve ne kadar sıklıkla yaptığının gözlenmesi gerekmektedir. Problem davranışlarla başa çıkmada ebeveynler utangaç çocuklara sosyal beceriler kazandırmak için onlarında hoşlandığı spor faaliyetleri, dans, fotoğrafçılık kursları, müzik kursları, resim kursları, tiyatro çalışmaları gibi hobi alanlarına yönlendirerek kendine güven duymasını ve başkalarıyla konuşabileceği bir konu edinmesini sağlayabilir. Çocuk, sosyal beceriler kazandığında sosyal ve duygusal durumunu rahatlıkla ifade edebilir. Sosyal ilişkilerini sağlıklı bir şekilde düzenleyebilir, günlük yaşantıda karşılaşılan sorunları çözebilir.

Çocuklar hata yaptıklarında ayıplayarak utandırılmamalı, özellikle başkalarının yanında bu tür davranışlardan uzak durulmalı ve çocuklar bir başkasıyla kıyaslanmamalıdır. Tehdit etme, eleştirme, baskı gibi uygulamalar yerine çocukta iç disiplini geliştirmeye yönelik çalışılmalıdır.

Çocuklara yanlış telkinler verilmemeli, her becerinin zamanla kazanıldığı çocuklara uygun bir dille anlatılmalıdır.

Utangaç çocuklara anlayış gösterilmeli, çocukların duygu ve düşüncelerini ifade etmesine olanak verilmeli; olumlu davranış örnekleri ise takdir edilmelidir.

Aileler, çocuklarını olduğu gibi kabullenici bir ortam atmosferi oluşturmalı, koşulsuz bir şekilde sevgisini göstermeli ve onlardan ilgisini esirgememelidir. Çocuğun her konuda destekleneceğini bilmesi karşılaştığı problemlerle başa çıkmasına yardımcı olacaktır.


Utangaçlık, bireylerin okul, iş yaşamı, arkadaş ve aile yaşamını, kişiler arası ilişkilerini ve toplumsal performansını olumsuz yönde etkilemektedir. Çocuklukta ve ergenlikte utangaçlığın uyum sorunu, zayıf arkadaşlık ilişkileri ve düşük akademik başarı gibi olumsuz sonuçlara sebep olduğu gözlenmiştir. Anne ve babalar, çok küçük yaşlarda çocuklarının davranışlarını inceleyerek utanma duygusunu tespit etmeli ve buna göre stratejiler geliştirmelidirler.

Çünkü utanma duygusu erken dönemlerde tespit edilmediğinde ileriki dönemlerde bireyde büyük problemlere neden olabilir.

Editör: TE Bilisim