Nevroz UYSAL ASLAN; "Şüpheli ölümler, işkence, kötü muamele gibi birçok hak ihlali ile gündemden düşmeyen Patnos Cezaevi’ne ilişkin son dönem tarafıma yapılan şikayet konularını içeren başvuruları Meclis İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu gündemine taşımış, Patnos L Tipi Kapalı Cezaevi’nde bulunan, çölyak ve kemik erimesi hastası olan Mehmet Ali Uğur’un durumunun ise ivedilikle ele alınmasını talep etmiş bulunmaktayım. Ayrıca çölyak ve kemik erimesi hastası Mehmet Ali Uğur’un durumunu ADALET BAKANLIĞI CEZA VE TEVKİFEVLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ’NE bildirmiş bulunmaktayım.
Şırnak Milletvekili Nevroz Uysal Aslan açıklamasına şu şekilde devam etti;
Genel müdürlükten: Ağır hasta mahpus Mehmet Ali Uğur’a verilen diyet yemek listesinin bir örneği ile birlikte bu diyet listesinin ne sıklıkla mahpusa verildiğini gösteren cetvelin ve/veya bilgi belgesinin tarafıma gönderilmesini,
Mehmet Ali Uğur’a çölyak hastalarına uygulanan diyet yemeklerin düzenli verilmesinin sağlanmasını ve Müdürlükçe mahpusun tedaviye erişimini kolaylaştırması için gerekli girişimlerde bulunmasını,
Ayrıca, 10/11/2022 tarihli alınan rapora rağmen mahpusun neden Patnos Cezaevinde tutulduğu ve mahpus ve ailesi tarafından yapılan sevk başvuruları ile sonuçları hususunda tarafımın bilgilendirilmesini de talep etmiş bulunmaktayım.
İlgili başvurular ekte tarafınıza sunulmuş olup, konun takipçisi olmaya devam edeceğimizi bir kez daha tekrar ederek, siz değerli basın emekçilerinin dikkatine sunmaktayız.
ADALET BAKANLIĞI CEZA VE TEVKİFEVLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ’NE
Patnos L Tipi Kapalı Cezaevi’nde bulunan hasta mahpus Mehmet Ali Uğur hakkında aile ve avukatı aracılığıyla tarafıma aktarılan bilgilere göre, çölyak ve kemik erimesi hastası olan Uğur’un sağlık durumu cezaevi koşulları sebebiyle kötüye gitmektedir. Ayrıca mahpusun, yaşamını tek başına idame ettiremediği belirtilmektedir. Mahpusun cezaevinde tedavisinin mümkün olmadığı, konuya ilişkin Patnos Devlet hastanesinden alınan raporla sabit olduğu da tarafıma aktarılmıştır. Bahse konu rapor ekte tarafınıza sunulmuş olup, raporda “HASTANIN ÇÖLYAK TANISI MEVCUT OLUP HASTANIN MAHALİNDE TEDAVİSİ MÜMKÜN DEĞİLDİR VAN YYÜ TETKİK VE TAKİBİ İNFAZI SÜRESİ BOYUNCA UYGUNDUR” şeklinde karar alındığı görülmektedir.
Çölyak hastalarının uymak zorunda olduğu özel beslenme rejimine uygun yiyeceklerin cezaevi kantininde bulunmamasından kaynaklı hasta mahpusun bu yiyeceklere ulaşamadığı, tüketmemesi gereken besinlere mecbur kaldığı ve bu nedenle sık sık rahatsızlandığı tarafıma aktarılan bilgiler arasındadır. Özgürlük İçin Hukukçular Derneği (ÖHD) avukatlarının mahpusla yaptıkları ziyaretler neticesinde mahpusun aktarımları da tarafımıza bizzat iletilmiştir. Bu aktarımlara göre mahpus; “kendisie çölyak hastalarına uygun diyet yemeklerinin verilmediği bununla beraber gelen yemeklerin küflü olduğunu; çölyak hastalarına uygulanan diyet yemeklerinin verilmemesi sebebiyle kendisinde kemik erimesinin mevcut olduğu, 3 yıldır düzenli olarak yılda bir defa kemik ölçümünün yapıldığı, yüksek rakıma bağlı olarak kan basıncının arttığı ve kemik erimesine sebep olduğunu” ifade etmiştir.
Son olarak, hak ihlallerinin “normalleştirildiği” belirtilen cezaevine ilişkin mahpusun ve ailesinin yaptığı sevk başvurularının bulunduğu ancak bazı başvurulara ret cevabı verildiği, kimi sevk başvurularına ise cevap dahi verilmediği belirtilmektedir.
Tüm bu sebeplerle;
1-Ağır hasta mahpus Mehmet Ali Uğur’a verilen diyet yemek listesinin bir örneği ile birlikte bu diyet listesinin ne sıklıkla mahpusa verildiğini gösteren cetvelin ve/veya bilgi belgesinin tarafıma gönderilmesini,
2-Mehmet Ali Uğur’a çölyak hastalarına uygulanan diyet yemeklerin düzenli verilmesinin sağlanmasını ve Müdürlükçe mahpusun tedaviye erişimini kolaylaştırması için gerekli girişimlerde bulunmasını,
3-Ayrıca, 10/11/2022 tarihli alınan rapora rağmen mahpusun neden Patnos Cezaevinde tutulduğu ve mahpus ve ailesi tarafından yapılan sevk başvuruları ile sonuçları hususunda tarafımın bilgilendirilmesini arz ve talep ederim. 12.02.2024
Nevroz UYSAL ASLAN
Şırnak Milletvekili
İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu Kâtip Üyesi
Hükümlü ve Tutuklu Hakları İnceleme Alt Komisyon Üyesi
TBMM İNSAN HAKLARINI İNCELEME KOMİSYONU BAŞKANLIĞI’NA
Sivil toplum kuruluşları ve hukuk örgütleri tarafından hazırlanan raporlarda, Türkiye cezaevlerinde temel hakların askıya alındığı, keyfiliğin hâkim olduğu ve hak ihlallerinin sistematikleştiği yönünde tespitler yer almaktadır. Kamu Denetçiliği Kurumu’nun (Ombudsmanlık) 2023 yılı faaliyet raporunda da en çok şikâyet edilen idarelerin başında Adalet Bakanlığı’nın geldiği ve bakanlık hakkında yapılan şikayetlerin önemli bir kısmının cezaevlerinde yaşanan hak ihlallerine ilişkin olduğu görülmektedir. Tüm bu tablo, hürriyetten yoksun bırakma mekanları olan cezaevlerinde, insan onuruna saygının korunmadığını, mahpuslara insanlık dışı ve onur kırıcı muamele edildiğini göstermektedir. Birçok cezaevinden tarafıma yapılan şikayetler de bu durumu doğrular nitelikte olup cezaevlerindeki hak ihlallerinin münferit vakalar olmaktan çok keyfi ve hukuksuz uygulamaların sistematik sonuçlarıdır.
Keyfi ve hukuksuz uygulamaların sistematikleştiği cezaevlerinden biri ise yoğun şikâyet ve başvuru aldığım Ağrı Patnos Cezaevi’dir. Şüpheli ölümler, işkence, kötü muamele gibi birçok hak ihlali ile gündemden düşmeyen cezaevine ilişkin son dönem tarafıma, şu şikâyet konularını içeren başvurular yapılmıştır:
· “Abdullah Öcalan’a özgürlük, Kürt sorununa çözüm” talebiyle 27 Kasım 2023 tarihinde başlatılan süreli-dönüşümlü açlık grevlerine giren mahpuslara, en az alınması gereken 5 büyük su bardağı su/sıvı, 2 çay kaşığı (2 gr) tuz, 5 yemek kaşığı şeker, 1 tatlı kaşığı karbonat ile 500 mg B1 vitamini içeren kompleks B vitamini preparatları sağlanması gerekirken Patnos cezaevinde yalnızca su, 1 yemek kaşığı tuz ve karbonat verildiği.
· Sıcak su sorunun bulunduğu, zaman zaman 1 hafta boyunca sıcak su verilmediği,
· Yemeklerin kötü olduğu,
· Hasta mahpuslara verilmesi gereken diyet yemeklerin düzenli ve yeterli verilmediği,
· Hasta mahpusların tedavi hakkından yararlandırılmadığı,
· Sevk başvurularına cevap verilmediği, dilekçelerin işleme alınmadığı,
· Ceza İnfaz Sisteminde Sivil Toplum Derneği’nin (CİSST) gönderdiği “Mahpus Hakları El Kitabı” sakıncalı olduğu gerekçesi ile cezaevi yönetimi tarafından mahpuslara verilmediği,
· Cezaevinde koğuşlara keyfi baskınların düzenlendiği,
· Gerekçesiz ve/veya hukuksuz disiplin cezalarının verildiği,
· Cezaevi yönetiminin kısa süre önce cezaevinde bulunan tüm kitapları topladığı, toplamadan sonra aynı kitapların kişi başına 6 kitap olacak şekilde kargolatılmış gibi kaydedildiği, bu kitapların kapağı ve içeriğinin farklı olduğu gerekçesiyle mahpuslara cezalar verildiği,
· Mahpuslar tarafından anı defteri olarak kullanılan ve cezaevi kantininden alınan defterlerin, cezaevi yönetimince toplatıldığı, 60 kişinin toplatılan anı defterlerinin henüz teslim edilmediği,
· Cezaevi mührünün olduğu kitapların yasak denilerek toplatıldığı ve mahpuslara yasaklı kitap gerekçesi ile cezalar verildiği,
· Mahpusların adına kayıtlı kitapların tamamının toplatılarak akabinde tekrar dağıtıldığı ancak bu işlemden sonra mahpusların adına kayıtlı kitapların farklı koğuşlarda olduğu gerekçesiyle mahpuslara ceza verildiği,
· İdare ve Gözlem Kurulu’nda sorulan soruların kişinin siyasi düşüncesinin ne olduğunu tespit etmeye yönelik olduğu ve mahpusların fikir ve düşünce belirtmeye zorlandıkları,
· Siyasi mahpuslara tarafsızlar denilen koğuşlara gitmeleri yönünde baskı kurulduğu,
· Adli suçlulara tanınan imkanların siyasi mahpuslara tanınmadığı (telefon görüşme süresi, görüntülü arama imkanının olmadığı)
Şikâyet konularını içeren başvurular, cezaevi ziyareti yapan ve cezaevlerindeki hak ihlallerini raporlaştırarak kamuoyuna sunan Özgürlük İçin Hukukçular Derneği (ÖHD) avukatları ile görüşülmüş ve teyit edilmiştir. Ayrıca tarafımızca başvurucu aileler ve mahpusların avukatları ile iletişim kurulmuş akabinde yaşanan hak ihlalleri özetle başvurumuza konu edilmiştir.
Patnos L Tipi Kapalı Cezaevi’nde hastalıkları sebebiyle çeşitli ihtiyaçları karşılanmayan ve tedaviye erişim hakları engellenen mahpusların durumu ise çok daha vahimdir. Bu nedenle ilgili cezaevinde bulunan hasta mahpuslara ilişkin derhal harekete geçilmelidir.
Patnos L Tipi Kapalı Cezaevi’nde bulunan, çölyak ve kemik erimesi hastası olan Mehmet Ali Uğur’un durumunun ise ivedilikle ele alınması gerekmektedir. Cezaevi koşulları nedeniyle sağlık durumunun her geçen gün kötüye gittiği belirtilen mahpusun, yaşamını tek başına idame ettiremediği belirtilmektedir.
Tarafımıza yapılan başvuruya istinaden mahpusun avukatı ve ailesi ile görüşülmüştür. Yaptığımız görüşmelerde de mahpusun cezaevinde tedavisinin mümkün olmadığı, konuya ilişkin Patnos Devlet hastanesinden alınan raporla da sabit olduğu belirtilmiştir. Bahse konu rapor ekte tarafınıza sunulmuş olup, raporda “HASTANIN ÇÖLYAK TANISI MEVCUT OLUP HASTANIN MAHALİNDE TEDAVİSİ MÜMKÜN DEĞİLDİR VAN YYÜ TETKİK VE TAKİBİ İNFAZI SÜRESİ BOYUNCA UYGUNDUR” şeklinde karar alındığı görülmektedir. 10/11/2022 tarihli alınan rapora rağmen mahpus, cezaevi koşullarında tutulmakta ve tedavisi engellenmektedir. Ayrıca, çölyak hastalarının uymak zorunda olduğu özel beslenme rejimine uygun yiyeceklerin cezaevi kantininde bulunmamasından kaynaklı hasta mahpusun bu yiyeceklere ulaşamadığı, tüketmemesi gereken besinlere mecbur kaldığı ve bu nedenle sık sık rahatsızlandığı edindiğimiz bilgiler arasındadır.
Özgürlük İçin Hukukçular Derneği (ÖHD) avukatlarının mahpusla yaptıkları ziyaretler neticesinde mahpusun aktarımları da tarafımıza bizzat iletilmiştir. Bu aktarımlara göre mahpus; “kendisie çölyak hastalarına uygun diyet yemeklerinin verilmediği bununla beraber gelen yemeklerin küflü olduğunu; çölyak hastalarına uygulanan diyet yemeklerinin verilmemesi sebebiyle kendisinde kemik erimesinin mevcut olduğu, 3 yıldır düzenli olarak yılda bir defa kemik ölçümünün yapıldığı, yüksek rakıma bağlı olarak kan basıncının arttığı ve kemik erimesine sebep olduğunu” ifade etmiştir.
Son olarak, hak ihlallerinin “normalleştirildiği” cezaevine ilişkin mahpusun ve ailesinin yaptığı sevk başvurularının bulunduğu ancak bazı başvurulara ret cevabı verildiği, kimi sevk başvurularına ise cevap dahi verilmediği belirtilmektedir.
Tüm bu sebeplerle;
1-Ağır hasta mahpus Mehmet Ali Uğur’a verilen diyet yemek listesinin Patnos L Tipi Kapalı Cezaevi’nden ivedilikle istenmesini ve bu diyet yemekler ile verilmesi gereken glütensiz ekmeğin ne sıklıkta verildiğinin tespit edilmesi,
2-Mehmet Ali Uğur’a çölyak hastalarına uygulanan diyet yemeklerin düzenli verilmesinin sağlanması ve Komisyonca, mahpusun tedaviye erişimini kolaylaştırması için gerekli tüm girişimlerde bulunmasını,
3-Patnos L Tipi Kapalı Cezaevi başta olmak üzere, süreli-dönüşümlü açlık grevlerinin sürdürüldüğü cezaevlerinde ve diğer cezaevlerinde yasaya ve insanlık onuruna aykırı uygulamaların derhal durdurulması; mahpusların onurları, yaşam hakları ve sağlık haklarının korunması amacıyla İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu’nun bünyesinde kurulan Hükümlü ve Tutuklu Hakları İnceleme Alt Komisyonunun derhal toplanması ve konuyu gündemine alması,
4-Hükümlü ve Tutuklu Hakları İnceleme Alt Komisyonunun Patnos L Tipi Kapalı Cezaevi’ndeki hak ihlallerini yerinde incelemek üzere en kısa sürede cezaevine bir ziyaret planlamasını,
5-Tespit edilen hak ihlallerine neden olan sorumlular ve failler hakkında adli ve idari soruşturmaların başlatılmasının sağlanması ve bu sürecin takip edilmesi ile birlikte yürütülecek çalışma ve sonuçları hakkında tarafımın bilgilendirilmesini arz ve talep ederim. 12.02.2024
Nevroz UYSAL ASLAN
İHİK Üyesi & Şırnak Milletvekili
Ek: Patnos Devlet Hastanesi Rapor
