ÇAPRAZ SORGU Olayın gerçekleştiği saatte neredeydiniz? Olay yerine yakın mıydınız? Olay yerinde kimler vardı? Mağdura çarpıp kaçan aracın plakası neydi? Faili hatırlıyor musunuz, nasıl biriydi? Evet. Ecel terleri döktüren adeta dudakları kurutan çapraz sorgu…. Çapraz sorgu, Ceza Muhakemesi Kanununda düzenlenmiştir. Çapraz sorguda tanığa ve sanığa duruşma disiplinine uygun olarak soru yöneltilmektedir. Bu yüzden uygulamada bazı kişiler mahkemede tanık olmaktan korkmaktadırlar. Çapraz sorguda, sorunun gerekip gerekmediğine mahkeme başkanı karar vermektedir. Çapraz sorgu neden önemlidir? Çapraz sorgu, maddi gerçeğin ortaya çıkartılması açısından oldukça önem arz etmektedir. Çapraz sorguda soruların sistematiği dahi önem arz etmektedir. Çapraz sorgu neden vardır? Çapraz sorgu, tanık ve sanık beyanlarının doğruluğu ve güvenilirliğini denetlemek için vardır. Çapraz sorguda üç hususa dikkat edilmelidir. *Algılama *Hafıza *Taraflılık Çapraz sorgu taktiği en çok hangi ülkelerde uygulanmaktadır? Çapraz sorgu genellikle Batılı ülkelerde uygulanmaktadır. Çapraz sorguya bir örnek verebilir misiniz? AVUKAT: Siz hafta sonu Bay A’yı hiç görmediğinizi beyan ettiniz, doğru mu? TANIK : Evet. AVUKAT : O gün X gece kulübüne gittiğini beyan ettiniz. Doğru mu? TANIK : Evet. AVUKAT : Ancak bahsettiğiniz gece kulübü o gün o saatte kapalıymış. Bu hususa ne diyeceksiniz? TANIK : …… AVUKAT : Sormak istediğim başka soru yok sayın hakim. Çapraz sorgu tekniğinde kimlere soru yöneltilir? Çapraz sorgu tekniğinde sanıklara ve tanıklara soru yöneltilmektedir. Çapraz sorguda dikkat edilmesi gereken husus nedir? Sorular yönlendirici olmalıdır. Yanıtı tek olan sorular sorulmalıdır. Sorular açık, anlaşılır ve net olmalıdır. Cevaplar da yoruma açık olmamalıdır. Sorgu, tanık veya sanık kimse ile görüşmeden yapılmalıdır. Farklı ihtimaller sorularak kişilerin tepkileri ölçülmelidir. Yalnızca dava ile ilgili konularda soru sorulmalıdır. Çapraz sorguyu kimler uygulamaktadır? Çapraz sorguyu avukat veya savcı uygulamaktadır. Doğrudan soru sorma hakkı bulunan kişiler kimlerdir? Ceza Muhakemesi Kanunu’nda doğrudan soru sorma hakkı bulunan kişiler belirtilmektedir. Bu kapsam dışında kalanlar her ne surette olursa olsunlar, doğrudan soru sorma hakkını kullanmazlar. Hakim bu türden davranışları ile duruşma disiplinini bozan kişileri duruşma salonundan çıkartabilir. CMK201/1: “Cumhuriyet savcısı, müdafi veya vekil sıfatıyla duruşmaya katılan avukat; sanığa, katılana, tanıklara, bilirkişilere ve duruşmaya çağrılmış diğer kişilere, duruşma disiplinine uygun olarak doğrudan soru yöneltebilirler.” Doğrudan soru sorma hakkı tanınanlar: Cumhuriyet Savcısı Müdafii Vekil sıfatıyla duruşmaya katılan avukat olarak sıralanmıştır. Doğrudan Soru Sorulabilecek Kişiler Kimlerdir? Duruşma salonunda bulunan herkese doğrudan soru sorulması mümkün değildir. CMK 201/1 (2.cümle): “Sanık ve katılan da mahkeme başkanı veya hâkim aracılığı ile soru yöneltebilir. Yöneltilen soruya itiraz edildiğinde sorunun yöneltilmesinin gerekip gerekmediğine, mahkeme başkanı karar verir. Gerektiğinde ilgililer yeniden soru sorabilir.” Doğrudan soru yöneltilebilecek kişiler: Sanık Katılan Tanıklar Bilirkişiler Duruşmaya çağrılmış kişilerdir. Sanık Ve Katılan Doğrudan Soru Sorabilir mi? Sanık ve katılana doğrudan soru sorma hakkı tanınmamıştır. Sanık ve katılan tanıklara, bilirkişilere ya da duruşmaya çağrılan diğer kişilere, mahkeme başkanı veya yargıç aracılığı ile soru sorabilmektedir. Yöneltilen soruya itiraz edildiğinde sorunun yöneltilmesinin gerekip gerekmediğine mahkeme başkanı karar verir. Sonuç olarak; Çapraz sorgu ile o dava mahkeme salonunun dışına çıkartılmak istenir. İlk aşamada kolluk önünde verilen bir ifadenin ileride değiştirilmesi sıkıntı yaratmaktadır. Bu yüzden soruşturma aşamasında yapılan çapraz sorgu da önem arz etmektedir. Yakalama tutanağı bir nevi ifade tutanağı haline geliyor. Polisin yakalama yerinde şüpheliye soru sorması doğru değildir. Çünkü yakalama yerinde soru sorulduğu zaman zaten ifadeye bir şey kalmaz. Maddi gerçek arayışı Ceza Muhakemesinin temelidir. Maddi gerçeğe tam olarak ulaşılamasa bile ona yaklaşılmaya çalışılır. Doğrudan sorgu ve çapraz sorgu sayesinde geçmişte yaşanmış bir olayın adeta tiyatrosu canlandırılır. Bu şekilde vicdani kanaat elde edilmeye çalışılır. Bütün mesele bu yargılamada bir kanser hücresi gibi büyümekte olan bir şüpheyi yenmektir. Çapraz sorguda olayın yıldızı müdafidir. Kişinin algılama yeteneği saldırmak suretiyle ortaya çıkarılacaktır. Doğrudan soruda ile olay kendi tanığınızdır. Kendi tanığınıza soracağınız sorular da ucu açık ve anlattırıcı olacaktır. Yakalama anında bir şokla karşılaşan şüpheli söz konusudur. Şüpheliye susma hakkının olduğunun hatırlatılması gerekir. Susma hakkının nerede kullanılıp nerede kullanılmayacağını belirtmek gerekir. Soruşturma evresi, olayın mutfağının oluştuğu bir evredir. Bu yüzden soruşturma evresi çok önemlidir.