Genel Olarak
Özel belgede sahtecilik suçu, bir kimsenin özel bir belgeyi sahte olarak düzenlemesi veya gerçek bir özel belgeyi başkalarını aldatacak şekilde değiştirmesi ve kullanmasıdır.
Fail ve Mağdur
Özel belgede sahtecilik suçu, genel bir suçtur. Bu suçu, kamu görevlisi ya da sivil herhangi bir kimse işleyebilir. Bu suç topluma karşı işlenmektedir.
Suçun Maddi Konusu
Suçun maddi konusunu özel belgeler oluşturmaktadır.
Resmi belgelerin veya resmi belge hükmündeki belgelerin özelliklerini taşımayan her türlü belgeye özel belge denir.
Örneğin yazılı kağıt başlangıcı niteliğindeki yazılar, bir olayı ispata yarayan özel mektuplar, esaslı ögelerinden biri eksik olan kambiyo senetleri, işe giriş bildirgesi veya dönem bordrosuna ilişkin belge, satış sözleşmesi, kira sözleşmesi, salt ilaç kupürü, sahte fatura özel belge niteliğindedir.
Sınav kağıtları, tüketici kredi taahhütnameleri ve banka teminat mektupları da özel belge niteliğindedir.
Özel belgenin veya yazının önceden kanıt olarak hazırlanmış olması gerekmez, hukuksal ilişkileri veya olayları ortaya koymaya hizmet etmesi yeterlidir.
Örneğin kendi yerine kimliği saptanamayan bir kişiyi sınava sokmak suretiyle sahte sınav belgesi düzenleten failin eylemi sahte özel belge düzenlettirmek suçunu oluşturur.
Özel belgeyi yalnızca sivil kişiler değil, kamu görevlileri de düzenleyebilir. Örneğin kamu görevlilerinin görevleri dışında düzenlendikleri yazılı belgeler ile yetkisiz kamu görevlisinin düzenlendiği belgeler özel belge sayılır.
Demiryolu ve diğer kamu taşıma biletleri, özel hukuk kişisi konumunda olan (kamu kurum veya kuruluşu niteliğinde olmayan) işletmelerce çıkarılıyorsa bunlarla ilgili sahtecilik, özel belgede sahtecilik suçunu oluşturur.
Eylem
Özel belgede sahtecilik suçunun hareket ögesi, seçimlik hareketlerden oluşmaktadır.
-
Özel belgeyi sahte olarak düzenlemek
-
Gerçek bir özel belgeyi başkalarını aldatacak biçimde değiştirmek
Sahtelikten söz edilebilmesi için yapılan değişikliğin aldatıcı nitelikte olması gerekir. Aksi takdirde özel belgeyi bozma suçu oluşur.
NOT: ÖZEL BELGEDE SAHTECİLİK SUÇU, BİRDEN ÇOK HAREKETLİ SUÇTUR. BU SUÇUN OLUŞABİLMESİ İÇİN ÖNCELİKLE SAHTECİLİĞİN YAPILMASI DAHA SONRA DA BELGENİN KULLANILMASI GEREKİR. YANİ BİR KİMSENİN ÖZEL BELGEYİ SAHTE OLARAK DÜZENLEMESİ VEYA GERÇEK BİR ÖZEL BELGEYİ BAŞKALARINI ALDATACAK BİÇİMDE DEĞİŞTİRMESİ BİÇİMİNDEKİ İKİ SEÇİMLİK HAREKETTEN BİRİNİN GERÇEKLEŞMESİ YETERLİ DEĞİLDİR. AYRICA FAİLİN SÖZ KONUSU BELGEYİ KULLANMASI GEREKİR.
Resmi belgede sahtecilik suçundan farklı olarak özel belgede sahtecilik yalnızca sahtecilik yapılması fakat belgenin kullanılmaması durumunda bu suç oluşmaz. Zira kullanma, bu suçun unsurlarındandır.
Kullanmadan anlaşılması gereken, sahte belgenin herhangi bir hukuksal ilişkide veya herhangi bir hukuksal işlem tesisinde hukuksal sonuç doğurmasını sağlamaya çalışmaktır.
Örnek: Tahsil edilen bir ödemeyi kanıtlamak amacıyla hazırlanan sahte alınsı makbuzunun icra takibinde kullanılması gibi.
Kullanmanın mutlaka resmi merciler önünde olması gerekmez.
Suçun oluşabilmesi için kullanma eyleminin doğrudan sahteciliği gerçekleştiren fail tarafından yapılmış olması gerekmez.
Bu suçun oluşabilmesi için kullanan kişinin, belgenin sahte olduğunu bilmesi gerekir.
Suçun Nitelikli Şekli
Eylemin bir hukuksal ilişkiye dayanan alacağın ispatı veya gerçek bir durumun belgelenmesi amacıyla işlenmesi, suçun cezayı azaltan nitelikli şeklini oluşturmaktadır.
Manevi Unsur
Kasten işlenebilen bir suçtur.
Hukuka Aykırılık Unsuru
Mağdurun rızası hukuka aykırılığı ortadan kaldırır. Mağdurun rızasının geçerli olabilmesi için eylemin gerçekleşmesinden önce açıklanması gerekir.
Suçun Özel Görünüş Biçimleri
İstisnai bazı durumlarda bu suça teşebbüs mümkündür.
İştirak mümkündür.
İçtima bakımından gerçek içtima hükümleri uygulanır.
Muhakeme
Suçun soruşturma ve kovuşturması resen yapılır, şikayet aranmaz.
Özel Evrakta Sahtecilik Suçu Yargıtay Kararları
Ceza Hukukunda Özel Belge Nedir?
Özel belgeler de resmi belgeler gibi kanıt gücü ve hukuken sonuç doğurma yeteneği bulunan belgelerdir. Fakat özel belgeler daha çok bireyler arasındaki ilişkilerle ilgili ve etkileri sınırlı bulunduğu gibi, resmi belgelerde olduğu gibi içeriğinin doğru olduğunu değil, salt bir belge olarak gerçek olduğunu göstermesi nedeniyle korunması gereken belgelerdendir. Bu nedenle suçun oluşması için kullanılmış olması zorunlu görülmüştür. Resmi belgede sahtecilik işlendiğinde, özel sahte belge ise kullanıldığında suç kabul edilmektedir. Özel belgede sahtecilik suçu ile korunan yarar kamu güvenidir.
Özel belgede sahtecilik suçu bir sahtecilik suçu olarak, kamu güvenine karşı suçlar içerisinde düzenlenmiştir. Bu suçta fail herhangi bir kimse olabilir. Suçu herkes işleyebilir. Özgü suç olarak düzenlenmemiştir. Suçun maddi konusu ‘belge’ olarak öngörülmüştür.
[...]
Özel Belgede Sahtecilik ve Zincirleme Suç
Özel belgede sahtecilik suçu seçimlik hareketli suçlardan olup, bu suç, suçun kanuni tanımında gösterilen alternatifli hareketlerden herhangi birisinin işlenmesi ile tamamlanabilen suçlardandır. Alternatifli hareketlerin hepsinin işlenmesi şart olmayıp, sadece bir tanesinin yapılması dahi suçun oluşması için yeterlidir.
[...]