AİHM’nin Osman Kavala kararının uygulanışının denetim süreci başladı. Süreci denetleyen Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi, Ankara’ya "Kavala’yı derhal serbest bırakın" çağrısında bulundu. Implementing #ECHR judgments: Council of Europe @coe urges Turkey to release #OsmanKavala https://t.co/PInS8Mjwbe pic.twitter.com/XuMSekUiHq— Council of Europe office in Brussels (@CoEinBrussels) September 4, 2020 AİHM ayrıca, Bay Kavala'nın tutuklanmasının ve duruşma öncesi tutukluluğunun gizli bir amaçla, yani onu susturmak ve diğer insan hakları savunucularını caydırmak olduğunu tespit etti. Buna ek olarak, Türkiye Anayasa Mahkemesi'nin Kavala'nın şikayetini incelemesi için geçen süre yeterince "hızlı" değildi. Avrupa mahkemesi, hükümetin başvuranın tutukluluğuna son vermek ve derhal salıverilmesini sağlamak için her türlü önlemi alacağı sonucuna varmıştır. Komite, AİHM tarafından 10 Aralık 2019 tarihinde açıklanan ve bu yıl Mayıs ayında kesinleşen Osman Kavala davası kararının uygulanma sürecinin denetimiyle ilgili ilk toplantısını bu hafta Strasbourg'da gerçekleştirdi. Türk hükümeti, toplantıda yaptığı açıklamada Kavala’nın 9 Mart 2020 tarihinden bu yana AİHM tarafından verilen karar dışında bir gerekçeyle tutuklu olduğunu belirtip tutukluluk halinin devamının başka nedenlere dayandığını savundu. Ancak Komite, elindeki bilgilerin "Tutukluluk halinin AİHM tarafından gözlemlenen hak ihlallerinin devamı olduğuna" kanaat getirerek AİHM hükmü gereği Kavala’nın derhal serbest bırakılması çağrısında bulundu. Ankara toplantıda Anayasa Mahkemesi’nin (AYM) Osman Kavala tarafından yapılan bireysel başvuruyu öncelikli olarak işleme koyduğu bilgisini de verdi. Bu bilgiyi "memnuniyet verici" bulduğunu belirten Komite, resmi makamlardan başvurunun "AİHM hükümleri temelinde en kısa sürede incelenmesi için tüm önlemleri almalarını" istedi. Bakanlar Komitesi, Kavala davasıyla ilgili kararın uygulanma sürecini Eylül sonunda Strasbourg’da gerçekleştireceği bir sonraki toplantısının gündemine de aldı. Uzun soluklu hukuk mücadelesi Osman Kavala hakkındaki AİHM kararının Mayıs ayında kesinleşmesi sonrası Türk hükümeti ve Kavala’nın avukatları arasında Bakanlar Komitesi düzeyinde bir hukuk mücadelesi başladı. Ankara, geçtiğimiz haftalarda Strasbourg’a gönderdiği notlarda, AİHM’nin 10 Aralık 2019 tarihli Kavala kararının 18 Şubat 2020’de Kavala hakkında Türk mahkemeleri tarafından alınan beraat kararıyla "teknik açıdan yerine getirildiğini" savunuyor. Kavala’nın avukatları ve AİHM önündeki davaya müdahil olan Avrupa Konseyi İnsan Hakları Komiseri Dunja Mijatovic ise mecvut tutukluluk halinin ihlal oluşturmaya devam ettiği görüşünde. Avukatlara göre Türk hükümeti, "Kavala’yı serbest bırakmak ve AİHM kararını uygulamak niyetinde değil", bu nedenle soruşturma kapsamında "değişik suçlamalarla tutuklama kararları çıkartılıyor". Avukatlar, Kavala serbest bırakılmadan AİHM kararının yerine getirlmiş sayılmasının imkansız olduğunu da söylüyor. Bakanlar Komitesi tarafından bugün alınan karar bu tezi destekler yönde. Bundan sonra ne olabilir? Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi şimdi Ankara’dan ve özellikle de AYM’den gelecek haberleri bekleyecek. Muhtemelen konuyu AİHM kararları gündemli her toplantısının gündeminde tutacak. Bu toplantılar Strasbourg’da her üç ayda bir düzenleniyor. AYM tarafından açıklanacak görüş ya da Kavala’nın serbest bırakılmasına yönelik bir karar geciktikçe Ankara üzerinde siyasi baskının da artması söz konusu. Bakanlar Komitesi’nin, AİHM kararlarını ısrarla yerine getirmeyen devletleri aynı karar temelinde AİHM’e şikayet etme yetkisi bulunuyor. Komite "siyasi baskı" anlamına gelen bu yetkiyi bugüne kadar sadece Azerbaycan’ın uygulamamakta direndiğini bir dava kapsamında kullanmıştı. Ancak bu en son başvurulan yöntem olarak gösteriliyor ve birkaç yıl alabiliyor. 11 Kasım 2020 tarihine kadar süreleri var Durumun aciliyeti göz önüne alındığında, Bakanlar Komitesi, 29 Eylül - 1 Ekim 2020 tarihleri arasında AİHS kararlarının uygulanmasını denetlemek için bir sonraki olağan toplantısında bu davayı incelemeye devam edecek. Ayrıca, komitenin çalışma yöntemlerine uygun olarak, yetkililerin, gelecekte meydana gelebilecek benzer insan hakları ihlallerini önlemek için alınması gereken genel önlemleri belirleyen bir eylem planı sunmaları için 11 Kasım 2020 tarihine kadar süreleri vardır.