Türkiye’nin dört bir yanında hayvancılıkla geçinen yüz binlerce yurttaş, etkisi giderek ağırlaşan şap hastalığı salgınıyla karşı karşıya kaldı. Uzmanların ulusal ve uluslararası erken uyarılarına, sınır bölgelerinden gelen ilk şüpheli vaka bildirimlerine ve riskli döneme ilişkin değerlendirmelere rağmen Tarım ve Orman Bakanlığı’nın gerekli tedbirleri zamanında devreye sokmadığı eleştirileri büyüyor.
Özellikle bayram döneminde hayvan hareketliliğinin neredeyse tamamen serbest bırakılması ve biyogüvenlik kontrollerinin gevşetilmesi, sahadaki tabloyu ağırlaştıran en kritik nedenlerden biri olarak gösteriliyor.
Salgının ağır sonuçları: Verim düştü, borçlar arttı, sürüler yok oldu
Şap hastalığının ekonomik, sosyal ve psikolojik etkileri üreticiler açısından yıkıcı boyutlara ulaştı.
-
Süt veriminde dramatik düşüş,
-
Gebe hayvan kayıpları,
-
Doğanlıkta azalma,
-
Sürü ölümleri ve üretimin durma noktasına gelmesi,
-
Üreticinin borçlanıp borçlarını ödeyememesi…
Birçok üretici, yılların emeğinin göz göre göre yok olduğunu belirtiyor. Bazı bölgelerde hayvancılık neredeyse tamamen durmuş durumda.
“Üretici ahır kapatma noktasına geldi”
Salgın yönetimindeki zafiyet, biyogüvenlik önlemlerinin zamanında alınmaması ve üreticiye yönelik destek mekanizmalarının işletilmemesi süt üretim zincirinin tüm halkalarını kırılgan hale getirdi. Sahadan gelen bilgilere göre üreticiler,
-
aşı tedarikinde gecikme,
-
teşhis süreçlerinde yavaşlık,
-
zararların karşılanmasına yönelik etkin hiçbir mekanizmanın devreye sokulmaması
gibi sorunlarla baş başa.
Birçok üretici ahırını kapatma veya süt üretimini tamamen bırakma noktasına gelmiş durumda. Bu nedenle acil müdahale programları, süt primi desteklerinin artırılması, salgın zararlarının hızla telafi edilmesi ve bölgesel destek modellerinin devreye alınması artık ertelenemez bir zorunluluk olarak ifade ediliyor.
“Dersim’de hayvan ölümleri yüksek, kırsal göç hızlandı”
Milletvekillerinin aktardığı bilgilere göre Dersim’de de durum ağır. Daha önce verilen önergelerde defalarca gündeme taşınan bölgede hem küçükbaş hem büyükbaş sürülerde şap ve benzeri hastalıklar sıkça görülüyor; yüksek sayıda hayvan ölümü yaşanıyor. Yetiştiricilerin yeterli destek alamaması nedeniyle sürüler küçülüyor, bazı aylar ise hayvancılık tamamen bırakılıyor. Bu durum kırsal göçü hızlandırırken köylerin ekonomik ve sosyal yapısını daha da zayıflatıyor.
“Acil planlama şart”
Sorunun çözümü için önerilen başlıca adımlar şöyle:
-
Veteriner hizmetlerinin güçlendirilmesi ve aşılama programlarının yaygınlaştırılması,
-
Afet ve hastalık dönemlerinde üreticiye hızlı mali destek sağlanması,
-
Bölgeye uygun yem ve hayvan ıslah projelerinin hayata geçirilmesi,
-
Üreticiyi güçlendirecek teşvik programlarının uygulanması.
Bu adımların hem hayvancılığın sürdürülebilirliğini sağlayacağı hem de kırsaldaki göçü durduracağı ifade ediliyor.