Milli Eğitim Bakanlığı ile Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından 2023/’24 eğitim öğretim yılında organize sanayi bölgeleri (OSB) içinde ve dışında açılan özel meslekî ve teknik Anadolu liselerinde öğrenim gören/görecek öğrenciler için eğitim ve öğretim desteği verilmesine ilişkin tebliğde değişiklik yapılarak, öğrenci başına yapılacak teşvik miktarları güncellenmiştir.
20 Mart 2024 tarihli Resmi Gazete’de yer alan özel mesleki ve teknik Anadolu liselerinde öğrenim gören öğrenciler için belirlenen destek tutarları aşağıdaki gibidir:
20 Mart 2024 tarihli Resmî gazetede yayınlanan tabloya göre 2023-2024 eğitim öğretim yılı itibariyle OSB’lerin içinde faaliyet yürüten özel meslek liselerinde öğrenci başına 21 bin 450 lira ile 35 bin 938 lira arasında; OSB dışında faaliyet yürüten liselerde 16 bin 890 lira ile 22 bin 636 lira arasında değişen miktarlarda “devlet desteği” yapılacaktır.
Mesleki eğitim alanında kamu kaynaklarının özel okullara aktarılmaya başlanmasının ardından yoğun bir “özel meslek liseleri” furyası başlamıştır. Devlete ait meslek liseleri en temel ihtiyaçlarını karşılayamaz durumdayken, özel meslek liselerine öğrenci başına yüksek miktarlarda ödeme yapılmakta, kamu kaynakları bu şekilde özel okullara aktarılmaktadır.
Hükümetin “özel meslek liselerine öğrenci başına destek” uygulaması ile asıl yapılmak istenenin mesleki eğitimde özel öğretimi özendirmek, öğrenci ve velileri “parasal destek” üzerinden bu okullara yönlendirmektir. Özel meslek liselerinin okulların yıllardır doğrudan kamu kaynaklarıyla desteklenmesinin, eğitimin zaten sorunlu olan kamusal niteliğini daha da düşürmek ve paralı eğitim uygulamalarını giderek yaygınlaştırmak olduğu tartışma götürmez bir gerçektir.
Eğitimde 4+4+4 öncesinde, 2011-2012 eğitim öğretim yılında Türkiye’de sadece 45 özel meslek lisesi varken, yıllar içinde kamu kaynaklarıyla yapılan doğrudan destek ve teşvikler sonucunda okul sayısı 7,5 kat artmış ve 2022/’23 eğitim öğretim yılı sonu itibariyle bu sayı 337 olmuştur. Aynı dönemde özel meslek liselerine giden öğrenci sayısı ise 35 kat artış göstererek 4 bin 348’den 151 bin 655’e yükselmiştir.
Özel mesleki ve teknik liselerde okul ve öğrenci sayısındaki hızlı artışın en temel nedeni, MEB’in özel mesleki eğitime yönelik okullaşma politikasının yanı sıra, özel mesleki ve teknik liselere giden öğrenci başına değişen miktarlarda doğrudan parasal destek sunulmasıdır. Sermaye çevrelerinin ve hükümetin mesleki eğitime yaklaşımı, konuyu bir eğitim sorunu olmaktan çok patronların ihtiyaç duyduğu ucuz ve nitelikli iş gücü ihtiyacını karşılamaktır. Onların asıl istedikleri, yaptığı işte uzmanlaşmış, rekabetçi, girişimci, hepsinden önemlisi itaatkâr bir iş gücü yaratmaktır.
Eğitime ihtiyaç kadar bütçe, okullara yeterli ödenek ayrılması yönündeki talepler gündeme geldiğinde “kaynak yok” yalanına sarılanlar, kuruluş ve işleyişi açısından “ucuz ve nitelikli işgücü yetiştirmeyi” amaçlayan ve her biri aynı zamanda birer “ticari işletme” statüsünde olan özel meslek liseleri için kesenin ağzını her zaman açık tutmuştur. Yıllardır eğitime ve eğitim yatırımlarına yeterli bütçe, kamu okullarına ödenek ayırmayan hükümetin özel meslek liselerine öğrenci başına yapılacak destekler konusunda bu kadar “cömert” davranmış olması dikkat çekicidir.
Kamusal kaynakların eğitimin ticarileştirilmesi ve her geçen gün daha fazla oranda piyasalaştırılması için özel meslek liselerine aktarılması kabul edilemez. Yapılması gereken, kamusal kaynakların yine kamusal bir hak olan eğitim için, özel çıkarlar değil, toplumsal çıkarlar gözetilerek değerlendirilmesi ve devlet okullarında öğrenci başına yapılan harcamaların OECD ortalamasına çıkarılması için gerekli önlemlerin alınmasıdır.
