Empati, kişilerarası iletişimin vazgeçilmez unsurlarından biri olarak giderek daha da öne çıkmaktadır. En basit tanımıyla, kişinin iletişim esnasında kendini karşıdaki kişinin yerine koyarak onun duygu ve düşüncelerini anlamaya çalışması ve duyarlı bir yaklaşım içinde karşı tarafı anladığını, “Seni anlıyorum” mesajı halinde iletmesidir.
Bu iletişim yaklaşımında başarılı olabilmek için kişinin, kendi düşüncesini ve yargısını dışarıda bırakarak karşısındaki bireyi hissetmesi, anlaması, onun penceresinden bakmaya hazır hale gelerek diğer kişi odaklı olması gerekir. Sadece kendi duygu, düşünce ve ihtiyaçlarına odaklanan, kendisini dünyanın merkezine koyan, yalnızca diğer kişiye ne söyleyeceğine yönelik çaba harcayan bir kişi empatik olamaz. Bu nedenle empatik iletişimi başkalarının gereksinimlerine duyarlı insanlar gerçekleştirebilir. Kişinin kendine odaklanmış olmaktan kurtulabilmesi ve empati kurabilmesi için sahip olması ya da kazanması gereken bazı özellikler mevcuttur. Bunlar;
- Öncelikle bireylerin temel gereksinimleri karşılanmış olmalıdır. Çünkü, temel ihtiyaçları yeterince karşılanmamış bir insanın dikkatini bir başkasına odaklaması, başka insanların gereksinimlerini fark etmesi ve dikkate alabilmesi güçtür.
- Psikolojik olarak kendi uyumunu sağlamaya çalışan, duygusal açıdan yıpranmış bir kişinin de başkaları ile empati kurabilmesi güçtür. Çünkü böyle bir kişi daha çok kendi yaralarına odaklanmış, kişisel enerjisini korku ve kaygılarını hafifletme çabalarına yöneltmiş durumda olabilir.
- Kişinin zihninde temel insan gereksinimleri, duyguları ve tepkileri konusunda “bir insan modeli” olması, başka insanları anlamasını kolaylaştırır.
- Başkalarının da onunla empati kurması, kişinin başka insanlarla empati kurabilmesini kolaylaştırır. Söz konusu başkaları anne-babası, akrabaları, arkadaşları, sokaktaki insanlar ve içinde yaşadığı toplumun kendisi olabilir.
- Yaşantıları zengin olan, bir anlamda insanlarla deneyimleri fazla olan bir kişinin, diğer insanların gereksinimlerini, duygularını anlayabilmesi ve empati kurabilmesi daha kolaydır.
- Empati kurabilmek için başkalarının düşünce, duygu ve gereksinimlerini anlamak yetmez. Karşıdaki insana “Seni anlıyorum” mesajını da aktarabilmek gerekir. Kişinin bu aktarımı yapabilmesi için insanları sevmesi, onları desteklemeye değer bulması, aşırı rekabetçi olmaması ve sosyal cesarete sahip olması gerekir. Empati kurabilme becerisi en etkili sosyal duyarlılık ve toplumsal uzlaşı araçlarındandır. Bu beceri ile sosyal duyarlılığı gelişmiş bilinçli bireylerin sayısı arttırılabilir. Sosyal, ekonomik, siyasal problemlerin gün geçtikçe arttığı bu dünyada birlikte yaşanılan tüm insanlara karşı sosyal duyarlılık gösterebilen insanlara ihtiyaç vardır. Bu noktada empati becerisinin önemi ortaya çıkmaktadır.
Empati ile yaklaşılan kişi, anlaşıldığını ve önem verildiğini algılayarak daha rahat iletişimde bulunacak, olumlu ilişki, dayanışma, sevgi, saygı ve hoşgörü artacak, böylesi bir ortamda sorun ve çatışmaların büyümeden önlenmesi gerçekleşebilecektir.
