Kadın Çalışanların Kanuni Hakları

21.03.2024 - 08:18 Yayınlanma

3 Paylaşım

Kadın çalışanların kanuni hakları ne kadar biliniyor acaba? Hiç “Kadın Çalışanların Gece Postalarında Çalıştırılma Koşulları Hakkında Yönetmelik” ‘i okudunuz mu? Ya da “Gebe veya Emziren Kadınların Çalıştırılma Şartlarıyla Emzirme Odaları ve Çocuk Bakım Yurtlarına Dair Yönetmelik” ‘i ? Esasen kadın çalışanlar birçok hakka sahipmiş…

Açıkçası ben yeterince bilmiyormuşum;

Yönetmelikleri okuduğumda bazı maddeler için “vay bee…” demedim desem yalan yalan olur.

Tabii öte yandan yönetmelikler “Norveç”,

Gerçekler ise “Türkiye” diyebilirsiniz;

Hatta bu fikre katılmadan da edemeyeceğim.

Bu esnada ben bir iş hukuku uzmanı değilim; mutlak suretle atladığım ve eksik kalan alanlar olacaktır.

Ancak kadın çalışanların kanuni hakları konusunda herkesin bilgi sahibi olması gerektiğini düşündüğüm için,

Kadın Çalışanların Gece Postalarında Çalıştırılma Koşulları Hakkında Yönetmelik
Gebe veya Emziren Kadınların Çalıştırılma Şartlarıyla Emzirme Odaları ve Çocuk Bakım Yurtlarına Dair Yönetmelik

kapsamlarında dikkatimi çeken kısımları, kişisel yorumlarımı katmadan özet halinde paylaşmak istedim…

Kadın Çalışanların Kanuni Hakları

Kadın Çalışanların Gece Postalarında Çalıştırılma Koşulları Hakkında Yönetmelik uyarınca, kadın çalışanlar gece postalarında yedi buçuk saatten fazla çalıştırılamaz.

Ancak…

Turizm
Özel güvenlik
Sağlık hizmeti yürütülen işler bu konunun istisnası

Yukarıdaki üç sektörde kadın çalışanın yazılı onayı şartıyla, 7,5 saatin üzerinde gece çalışması mümkündür.

Kadın Çalışanların Gece Postalarında Ulaşım Hakkı

Kadın Çalışanların Gece Postalarında Çalıştırılma Koşulları Hakkında Yönetmelik esasen ulaşım hakkı konusunun sınırlarını da belirlemiş…

Yönetmelik gece postalarında çalışacak kadınların,

Uygun araçlarla ikametgâhlarına en yakın merkezden, işyerine götürüp getirmekle işvereni yükümlü kılıyor.

Peki bu madde hangi tip işyerleri için bağlayıcı?

Belediye sınırları dışındaki her türlü işyeri
Belediye sınırları içinde olmakla beraber, posta değişim saatlerinde toplu taşıma araçları ile gidip gelme zorluğu bulunan işyeri

Bu esnada kadın çalışanların gece postalarında çalıştırılabilmeleri için,

İşe başlamadan önce, işyeri hekiminden gece postalarında çalıştırılmalarında sakınca olmadığına ilişkin sağlık raporu alması gerekiyor.

Ek bilgi…

6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu uyarınca çalışan sayısı elliden az olan ve az tehlikeli işyerleri için,

(arada “ve” olduğu için her iki koşulun da karşılanması gerekiyor)

işe giriş raporu ve diğer sağlık raporları kamu kuruluşları ve aile hekimlerinden alınabilir.

Kadın Çalışanların Eşlerinin de Gece Postasında Çalışma Durumu

Kadın Çalışanların Gece Postalarında Çalıştırılma Koşulları Hakkında Yönetmelik esasen ulaşım hakkı konusunun sınırlarını da belirlemiş…

Yönetmelik gece postalarında çalışacak kadınların,

Uygun araçlarla ikametgâhlarına en yakın merkezden, işyerine götürüp getirmekle işvereni yükümlü kılıyor.

Peki bu madde hangi tip işyerleri için bağlayıcı?

Belediye sınırları dışındaki her türlü işyeri
Belediye sınırları içinde olmakla beraber, posta değişim saatlerinde toplu taşıma araçları ile gidip gelme zorluğu bulunan işyeri

Bu esnada kadın çalışanların gece postalarında çalıştırılabilmeleri için,

İşe başlamadan önce, işyeri hekiminden gece postalarında çalıştırılmalarında sakınca olmadığına ilişkin sağlık raporu alması gerekiyor.

Ek bilgi…

6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu uyarınca çalışan sayısı elliden az olan ve az tehlikeli işyerleri için,

(arada “ve” olduğu için her iki koşulun da karşılanması gerekiyor)

işe giriş raporu ve diğer sağlık raporları kamu kuruluşları ve aile hekimlerinden alınabilir.

Kadın Çalışanların Eşlerinin de Gece Postasında Çalışma Durumu

Eğer ki karı – kocanın her ikisi de gece postasında çalışıyorsa,

Doğal olarak ailenin bütünlüğünün korunması ve çocukların bakımının sağlanması gerekiyor.

Kadın Çalışanların Gece Postalarında Çalıştırılma Koşulları Hakkında Yönetmelik diyor ki:

Kadın çalışanın kocası da işin postalar halinde yürütüldüğü aynı veya ayrı bir işyerinde çalışıyor ise kadın çalışanın isteği üzerine gece çalıştırılması, kocasının çalıştığı gece postasına rastlanmayacak şekilde düzenlenir.
Aynı işyerinde çalışan eşlerin aynı gece postasında çalışma istekleri, işverence imkan dahilinde karşılanır.
Gebe ve Emziren Kadınların Kanuni Hakları

Gebe ve emziren kadınların kanuni hakları iki ayrı yönetmelikte year alıyor:
Gebe veya Emziren Kadınların Çalıştırılma Şartlarıyla Emzirme Odaları ve Çocuk Bakım Yurtlarına Dair Yönetmelik
Analık İzni veya Ücretsiz İzin Sonrası Yapılacak Kısmi Süreli Çalışmalar Hakkında Yönetmelik
SES Eş Genel Başkanı M. Sıddık Akın; "SES"imiz Yargılanamaz!
Öncelikle gebelik ve analık durumunda çalıştırılma yasaklarına göz atalım…

Gebe veya Emziren Kadınların Çalıştırılma Şartlarıyla Emzirme Odaları ve Çocuk Bakım Yurtlarına Dair Yönetmelik hükmünce:
Kadın çalışanlar gebe olduklarının doktor raporuyla tespitinden itibaren doğuma kadar
Emziren kadın çalışanlar ise doğum tarihinden başlamak üzere kendi mevzuatlarındaki hükümler saklı kalmak kaydıyla 1 yıl süre ile gece postalarında çalıştırılamazlar.
Ancak emziren kadın çalışanlarda bu süre,

Anne veya çocuğun sağlığı açısından gerekli olduğunun işyerinde görevli işyeri hekiminden alınan raporla belgelenmesi halinde 6 ay daha uzatılır.

Bu çalışanların anılan sürelerdeki çalışmaları gündüz postalarına rastlayacak şekilde düzenlenir.

Gebe Kadınlar İçin Fiziksel Ortam

Gebe çalışanın, ani darbelere, sarsıntıya, uzun süreli titreşime maruz kalacağı işlerde ve iş makinelerinde çalıştırılmaları yasaktır.

Vücudun alt kısmını, özellikle karın bölgesini etkileyen düşük frekanslı uzun süreli titreşime ve sürekli sarsıntıya maruziyeti önleyecek tedbirler alınır

Gebe çalışanın çalıştığı yerdeki gürültü seviyesinin 80 dB(desibel) geçmemesi sağlanır.

Eğer gürültü seviyesi düşürülemiyorsa çalışanın yeri değiştirilir!!!

Limitleri aşan gürültülü ortamda gebe çalışanların kişisel koruyucu donanım kullanarak dahi çalıştırılmaları yasaktır.

Emziren Kadınların Kanuni Hakları

Gebe veya Emziren Kadınların Çalıştırılma Şartlarıyla Emzirme Odaları ve Çocuk Bakım Yurtlarına Dair Yönetmelik belki de sınırları en net çizilmiş hükümleri içeriyor:

Yaşları ve medeni halleri ne olursa olsun, 100-150 kadın çalışan olan işyerlerinde, emziren çalışanların çocuklarını emzirmeleri için işveren tarafından:

Çalışma yerlerinden ayrı ve
İşyerine en çok 250 metre uzaklıkta belirtilen şartları taşıyan bir emzirme odasının kurulması kanunen zorunludur.

Bakın burada gebe, emziren, genç – yaşlı veyahut evli – bekar ayrımı yapılmaksızın tüm çalışan kadınların sayısı dikkate alınıyor.

Ek olarak medeni halleri ne olursa olsun, 150’den fazla kadın çalışanı olan işyerlerinde:

0-6 yaşındaki çocukların bırakılması
Bakımı
Emziren çalışanların çocuklarını emzirmeleri için işveren tarafından

Çalışma yerlerinden ayrı ve işyerine yakın olarak belirtilen şartlar taşıyan bir yurdun kurulması zorunludur.

Yurt eğer işyerine 250 metreden daha fazla mesafede ise işveren taşıt sağlamakla yükümlüdür.

Bu esnada,

İşverenler, ortaklaşa oda ve yurt kurabilecekleri gibi,

Oda ve yurt açma yükümlülüğünü, kamu kurumlarınca yetkilendirilmiş yurtlarla yaptıkları anlaşmalarla da yerine getirebilirler.

Ek olarak…

Oda ve yurt açma yükümlülüğünün belirlenmesinde, işverenin belediye ve mücavir alan sınırları içinde bulunan tüm işyerlerindeki kadın çalışanların toplam sayısı dikkate alınır.

Emzirme odası ve/veya yurt kurulması için gereken kadın çalışan sayısının hesabına

Erkek çalışanlar arasından çocuğunun annesi ölmüş veya
Velayeti babada olanlar da dahil edilir.

Oda ve Yurt Açma Yükümlülüğü

İşverenler, ortaklaşa oda ve yurt kurabilecekleri gibi,

Oda ve yurt açma yükümlülüğünü, kamu kurumlarınca yetkilendirilmiş yurtlarla yaptıkları anlaşmalarla da yerine getirebilirler.

Ek olarak…

Emzirme odası ve/veya yurt kurulması için gereken kadın çalışan sayısının hesabına

Erkek çalışanlar arasından çocuğunun annesi ölmüş veya
Velayeti babada olanlar da dahil edilir.

Oda ve Yurtların Özellikleri

Oda ve yurtlardan,

Kadın çalışanların çocukları ile
Erkek çalışanların annesi ölmüş veya velayeti babada olan çocuklar faydalanırlar.

Odalara 0-1 yaşındaki,

Yurtlara ise ilköğretime kayıt yaşını doldurmamış çocuklar alınır.

Oda ve yurtlarda, çocuklar ve görevliler dışında başkasının bulunması,

Ve,

Bu alanların, amaç dışında kullanılması yasaktır.

Yurtlarda 0-24 aylık, 25-48 aylık ve 49 aylık ve üzeri çocuklar birbirinden ayrı bulunmak zorunda…

Ebeveynler çocukları oda ve yurtlara işbaşı yapmadan önce bırakır, işin bitiminde alır.

Anne ve babalar, odaların ve yurtların disiplin ve yönetimine dair kurallara uymak şartıyla ara dinlenmesinde çocuklarını görüp bakımlarıyla ilgilenebilirler.

Oda ve Yurtlarda Çalışacak Personel

Gebe veya Emziren Kadınların Çalıştırılma Şartlarıyla Emzirme Odaları ve Çocuk Bakım Yurtlarına Dair Yönetmelik,

Oda ve yurtlarda çalışacak yönetici, sağlık personeli ve diğer personelin nitelikleri ve görevlerini de net bir şekilde belirlemiş.

Oda ve yurtlarda çalışacak yöneticiler:

Eğitim yönetimi, sosyal hizmetler, çocuk gelişimi ve eğitimi, okul öncesi eğitim, psikoloji, çocuk sağlığı veya çocuk gelişimi ve anaokulu alanlarından birinde yüksek öğrenim görmüş olmak
Veyahut okul öncesi öğretmeni unvanını almış olmak zorundadır

Ek olarak:

Oda ve yurtların emzirme odalarında her 10 çocuk için bir kadın çocuk bakıcısı bulundurulur.

Çocuk bakıcılarından en az birinin Kız Meslek Lisesi Çocuk Gelişimi ve Eğitimi Bölümü mezunu veya benzeri mesleklerden olması zorunludur.

Oda ve yurtlardaki toplam çocuk ve grup sayısına göre

Beslenme
Temizlik ve
Diğer hizmetler için yeterli sayıda personel istihdam edilir.

Bu personel için en az ilkokul diploması veya okur yazarlık belgesi almış ve sağlıklı olma şartı aranır.

Yurtlarda ise her 20 çocuk için bir çocuk bakıcısı ile Kız Meslek Lisesi Çocuk Gelişimi ve Eğitimi Bölümü mezunu veya benzeri meslek mensubu eleman bulundurulur.

Oda ve Yurtların Giderleri

Oda ve yurtların:

Bina, kuruluş
Döşeme, araç, gereç
Taşıt
Beslenme gibi giderlerinin tamamı işverenlerce karşılanır.

İşyeri Hekimi ve İşyeri Hemşiresi

Oda ve yurtlar, işyeri hekiminin tıbbi gözetimi altındadır.

Çocukların sağlık durumları düzenli aralıklarla kontrol edilir ve gereği yapılır.

İşyeri hekimi ile işyeri hemşiresi:

Çocukların periyodik sağlık kontrollerini yapmak
Sağlıkla ilgili kayıtlarını tutmak
Salgın ve bulaşıcı hastalıklara karşı gerekli önlemleri almak veya aldırmak
Sağlık ve temizlik yönünden gerekli denetimleri yapmakla görevlidir.

Şimdilik bu kadar…

Normlar Hiyerarşisi

Yukarıda sayılan maddelerden hiçbiri birer dilek ve temenniden ibaret değil,

Esasen hukuken yerine getirilmesi gereken zorunluluklar!!!

Bir hukuk düzeninde mevcut olan, anayasa, kanun, tüzük, yönetmelik gibi normla, dağınık hâlde ve rastgele değil,

Bilakis alt-alta, üst-üstedir.

Çünkü,

Bu normların arasında altlık-üstlük ilişkisi vardır.

Hukukta “normlar hiyerarşisi” veya “hukuk düzeni piramidi” adı verilen yapılanmada,

Alt basamakta yer alan norm geçerliliğini üst basamakta yer alan normdan alır ve dolayısıyla ona uygun olmak zorundadır.

Bu yazıda,

Kadın Çalışanların Gece Postalarında Çalıştırılma Koşulları Hakkında Yönetmelik
Gebe veya Emziren Kadınların Çalıştırılma Şartlarıyla Emzirme Odaları ve Çocuk Bakım Yurtlarına Dair Yönetmelik

maddelerine ek bir yorum katmadan olduğu gibi paylaştım.

Yönetmelikler yazılı olan hukuk kurallarıdır,

Ve,

Cumhurbaşkanı, Bakan, kamu tüzel kişileri tarafından kanun ve tüzüklerin uygulanmasını kolaylaştırmak amacıyla çıkartılırlar.

Danıştay ya da idare mahkemesinin incelemesinden geçer ve Resmi Gazete ‘de yayımlandıkları gün yürürlüğe girer.

Özetle,

Herkes için bağlayıcıdır!!!