Nevroz Uysal Aslan’dan Aile Bakanlığı’na 11 Soru Önergesi

Kadınların ekonomik bağımsızlığından çocuk işçiliğine, LGBTİ+ bireylerin haklarından bakım hizmetlerinin kamusallığına kadar geniş bir alan Meclis gündemine taşındı.

DEM Parti Şırnak Milletvekili Nevroz Uysal Aslan, toplumun en kırılgan kesimlerini ilgilendiren temel sosyal politika alanlarında Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı’nın çalışmalarını denetlemek amacıyla 11 ayrı yazılı soru önergesini TBMM Başkanlığı’na sundu. Önergeler, kamu yararı açısından kritik soruları görünür kılmayı hedefliyor.

Önergelerde kadınların ekonomik bağımsızlığı, çocuk işçiliği, toplumsal cinsiyete duyarlı bütçeleme, kayyım politikalarının etkileri, LGBTİ+ bireylerin sosyal hizmetlere erişimi ve bakım hizmetlerinin kamusallaştırılması gibi geniş bir alandaki sorunlar gündeme taşındı. Amaç, hem kamu kaynaklarının kullanımının hem de sosyal hizmetlerin toplumun tüm kesimlerine eşit biçimde ulaşıp ulaşmadığının şeffaf şekilde ortaya konması.

TBMM’ye Sunulan 11 Soru Önergesinin Başlıkları

1. Kadınların Ekonomik Bağımsızlığı ve Nafaka Politikaları

2. Sosyal Devlet, Sosyal Güvenlik ve Emeklilik Sistemindeki Eşitsizlikler

3. Toplumsal Cinsiyete Duyarlı Bütçeleme ve 2025 “Aile Yılı” Politikaları

4. İşçileştirilmiş Çocuklar, MESEM Ölümleri ve Çocuk Hakları İhlalleri

5. Çocuk Yoksulluğu, Beslenme Krizi ve Eğitimde Eşitsizlik

6. Engelli, Yaşlı ve Mülteci Çocuklara Yönelik Sosyal Hizmetlerde Eşitsizlikler

7. Kadın İstihdamı, Kayıt Dışı Çalışma ve Sosyal Güvence Sorunları

8. Kadına Yönelik Şiddet, Koruma Mekanizmaları ve Bakanlığın Sorumluluğu

9. Kayyım Politikalarının Kadın, Çocuk ve Sosyal Hizmetler Üzerindeki Etkileri

10. LGBTİ+ Bireylerin Sosyal Hizmetlere Erişiminde Ayrımcılık

11. Bakım Hizmetleri, Kamusal Sorumluluk ve Kadın Emeği

Bakım Hizmetlerinde Kamusal Sorumluluk Tartışması

Önergelerde bakım hizmetlerinin çocuk, yaşlı, engelli ve hasta bireylerin yaşam hakkını doğrudan belirlediği, Türkiye’de bakım alanının giderek piyasaya devredildiği vurgulandı. 2024 Sayıştay Denetim Raporu’nda Bakanlık bütçesinin %94’ünün cari transferlere ayrıldığı ve bunun “yardım temelli bağımlılık sistemi” oluşturduğu ifade edildi.

Sorulan sorular arasında şunlar öne çıktı:

• Sosyal politikaların hak temelli değil yardım temelli yürütülmesinin gerekçesi nedir?

• Çocuk, yaşlı ve engelli bakımında nitelikli kamusal hizmet için hangi adımlar atılacaktır?

• Bakım yükünün kadınların omuzlarına bırakılmasının önüne geçmek için hangi politikalar planlanmaktadır?

Türkiye’nin Çocuk Politikası Yok

Türkiye’de 22 milyonu aşkın çocuk bulunmasına rağmen bütüncül bir çocuk politikası henüz oluşturulmadı. TÜİK, OECD ve bağımsız araştırmalar, çocukların büyük bölümünün yoksulluk riski altında büyüdüğünü ve 6,7 milyon çocuğun günde bir öğün bile proteinli gıdaya düzenli erişemediğini ortaya koyuyor.

Önergelerde öne çıkan sorular:

• 2026 bütçesinde çocuklara ayrılan 54,8 milyar TL’nin kullanım kalemleri neden açıklanmamıştır?

• Artan bütçeye rağmen çocuk yoksulluğunun OECD’nin en yüksek sıralarında yer almasının sorumluluğu kimdedir?

• Ücretsiz okul yemeği programı neden 2026 bütçesinde yer almamıştır?

• Anadilinde erken çocukluk eğitimi için Bakanlık yerel yönetimlerle işbirliği yapacak mıdır?

Engelli ve Mülteci Çocuklarda Derinleşen Eşitsizlik

Önergeler, engelli çocukların rehabilitasyon ve eğitim hizmetlerine erişimde yaşadığı bölgesel eşitsizlikler ile mülteci çocukların sosyal hizmetlere erişimindeki engelleri de kapsıyor. Sorular arasında:

• Türkiye’de cinsiyete göre dağılımıyla birlikte engelli çocuk sayısı kaçtır?

• Türkiye’de sürekli ikamet eden ancak vatandaş olmayan çocukların toplam sayısı nedir?

• Mülteci çocukların sokakta çalışma, eğitimden kopma ve istismara açık hale gelmesine karşı hangi sosyal politika adımları atılmıştır?

• Çocuk cezaevlerindeki koşullara ilişkin bağımsız izleme raporu neden bulunmamaktadır?

Çocuk İşçiliği ve MESEM Ölümleri Meclis Gündeminde

Türkiye’de 970 bin çocuğun kayıtlı, 3–4 milyon çocuğun ise kayıt dışı çalıştırıldığı belirtiliyor. MESEM programlarında yaşanan çocuk ölümleri “en acı tablo” olarak nitelendirildi. Soru önergesinde sorulanlar:

• Çocuk işçiliğiyle mücadelede hangi somut tedbirler alınmıştır?

• MESEM ölümlerine ilişkin Bakanlık tarafından bir inceleme yapılmış mıdır?

• Sevgi Evleri ve bakım merkezlerinde son 5 yılın ihmal ve istismar verileri kamuoyuyla paylaşılacak mıdır?

• Çocuk cezaevlerinin kapatılması ve onarıcı adalet modellerine geçilmesi yönünde planlama var mıdır?

Kadın İstihdamı: “10 Milyon Kadın İşgücünün Dışında”

DİSK/Genel-İş’in 2025 verilerine göre, yaklaşık 10 milyon kadın ailevi nedenlerle iş gücüne katılamıyor, istihdam edilen kadınların %25’i sigortasız çalışıyor ve tarım sektöründe kadınların %96,5’i kayıt dışı emek üretiyor.

Önergelerde sorulan sorular:

• Kayıt dışı kadın istihdamıyla mücadele için hangi programlar yürütülmektedir?

• Kreş hakkı ve bakım hizmetlerinin yaygınlaştırılmasına ilişkin bir politika mevcut mudur?

• “Eşdeğer işe eşit ücret” denetimleri yapılmakta mıdır?

• Göçmen ve mülteci kadınların sosyal desteklere erişimi için bir planlama var mıdır?