Yargı sisteminde iki tür boşanma davası bulunmaktadır. Anlaşmalı boşanma ve çekişmeli boşanma olmak üzeredir. Tarafların evliliği en az bir yıl sürmüş ise anlaşmalı olarak boşanabilirler. Ancak bir yıldan kısa sürmüş ise anlaşmalı olarak boşanamazlar. Boşanma davası, anlaşmalı boşanma olmaması halinde boşanmak isteyen eşin açtığı davadır. Ancak hepimizin bildiği üzere boşanma davası oldukça yıpratıcıdır. Taraflar geleceğe yönelik kaygı duyarlar. Özellikle ekonomik özgürlüğü olmayan kadınlarda bu kaygı hat safhadadır. Zira kadın hem kendisi hem çocuğu veya çocukları için endişe duyar. Kadınlar bu kaygıyı duymakta elbette haklıdırlar. Zira hiçbir geliri olmayan bir kadın için ev kirası, mutfak masrafları, faturalar, çocuklarının giderleri vb. masrafları karşılamak imkansızdır. Kadın böyle bir durumda asgari ücretle işe girse dahi günümüz şartlarında kendisini ve çocuklarını asgari ücret ile geçindiremez. Üstelik çocuğu küçük ise ve baktıracak kimsesi yok ise buna bir de bakıcı masrafı eklenecektir. Aile Hukuku her alanda çocuğu ve kadını korumaktadır. Ancak boşanan kadının haklarını bilmesi de bir o kadar önemlidir. 1.AYRI YAŞAMA HAKKI Boşanma davası sürecinde taraflar genellikle birbirlerini düşman gibi görmektedirler. Bu yüzden boşanma davasının açılması halinde taraflar ayrı yaşama hakkına sahiptir. Zira bu süreçte kadının can güvenliği tehlike altında ise ya da kadın şiddet mağduru ise bu kadın için en sağlıklı karar olacaktır. 2.NAFAKA TALEP ETME HAKKI Boşanma davası denilince ilk akla gelen kadının nafaka hakkıdır. Boşanma davasında dava devam ederken verilen nafakaya tedbir nafakası, boşanma kararının kesinleşmesinden sonraki nafakaya yoksulluk nafakası denir. Tedbir nafakası boşanma davasının açıldığı tarihten, boşanma davasının kesinleştiği tarihe kadar devam eder. Tedbir nafakasına hem kadın için hem çocuk için hükmedilir. Kadın boşanma sonrasında yoksulluğa düşecek ise yoksulluk nafakasına hak kazanır. Ancak boşanma davasında kadın erkekten daha ağır kusurluysa yoksulluk nafakası talebi reddedilir. Daha az veya eşit kusurlu olması gerekmektedir. Mesela kadın eşini aldattı diyelim ve eşinin hiçbir kabahati yok. Böyle bir durumda kadın yoksulluk nafakasına hak kazanamaz. Avukat Gizem Gül Uzun Kutlay İştirak nafakası ise çocuk için verilen nafakadır. Müşterek çocuğun velayeti kadına verilmiş ise erkek tarafından kadına çocuk için ödenen nafakanın adıdır. Boşanma davasında nafaka taraflar sosyoekonomik durumuna ve gelirine göre belirlenir. 3-ORTAK KONUTUN ÖZGÜLENMESİNİ TALEP HAKKI Boşanan ya da boşanmak üzere olan kadın genellikle evi terk edip, babasının evine gidiyor. Oysaki kadın evi terk etmeden çocukları ile birlikte ortak konutta kalmaya devam edebilir ve eski eşi için uzaklaştırma talep edebilir. Şayet eşlerden biri kötüniyetli olarak sırf mal kaçırmak amacıyla evi başkasına devrediyor ise diğer eş aile konutu şerhi konulmasını isteme hakkına sahiptir. Kadın eşin ve çocukların boşanma nedeniyle düzenlerinin değişeceği, konutta kalmaya ihtiyacı olduğu tespiti sonrasında hakim, müşterek konutun dava devamı süresince kadın eşe tahsis edilmesi yönünde karar verebilecektir. 4-ÜCRETSİZ AVUKAT TALEP EDEBİLME HAKKI Kadın ekonomik olarak zor durumda ise bulunduğu ilin Barosuna müracaat ederek Adli Yardımdan kendisine avukat görevlendirilmesi talebinde bulunabilir. 5-ÇOCUĞUN TESLİM EDİLMESİNİ TALEP HAKKI Çocuk hayatının her döneminde anne sevgisine muhtaç kabul edilir lakin özellikle yedi yaşına kadar çocuğun anne yanında kalması çocuğun üstün menfaatinedir. Ancak boşanmaya dair hususlardaki kinini çocuklara yansıtan bazı babalar çocuğu anneden alıkoymaya çalışmaktadırlar. Özellikle bebeklik döneminde çocuk emziriliyor ise mutlaka annenin yanında kalmalıdır. Böyle bir durumda kadın çocuğun kendisine teslim edilmesini talep edebilir. 6-ÇOCUK İLE KİŞİSEL İLİŞKİ KURMA HAKKI Çocuğun velayeti tedbiren veya sürekli olarak anneye verilmiş ise anne çocuğun babayla görüşmesini sağlamakla yükümlüdür. Velayet hakkı kendisinde olmayan eş, çocuk ile kişisel ilişki kurma hakkına sahiptir. Velayet hakkı kendisinde olmayan taraf, çocuğuyla vakit geçirmek hakkına sahiptir. Burada ne annenin ne de babanın çocuğu diğer taraftan mahrum bırakma hakkı yoktur. Zira her ne kadar ortak velayet söz konusu olmasa da çocuk velayet hakkı kendisinde olmayan tarafla da bağını devam ettirmelidir. 7-KADININ MADDİ VE MANEVİ TAZMİNAT TALEP HAKKI Boşanma davasında tazminat maddi tazminat ve manevi tazminat olmak üzere iki tanedir. Boşanma davasında daha az kusurlu olan taraf tazminat talep edebilmektedir. Boşanmada kusurlu olan da tazminat alabilir ancak kusurlu olanın tazminat alabilmesi için diğer eşten daha az kusurlu olmalıdır. Boşanma davasında manevi tazminat talep eden tarafın kişilik haklarının ihlal edilmiş olması gerekmektedir. Evlilikte diğer eş tarafından sürekli aşağılanan, hor görülen, hakarete uğrayan, şiddet gören eş manevi tazminat talep edebilecektir. Zira manevi tazminat alabilmenin başlıca şartı kişilik hakkının saldırıya uğramış olmasıdır. Boşanmaya sebebiyet veren olaylarda kadın daha az kusurlu veya kusursuz ise maddi tazminat alabilecektir. Kadının kişilik haklarına bir saldırı olmuş ise kadın manevi tazminat da alabilecektir. Örneğin kadın evliliği boyunca aşağılanmışsa, hor görülmüşse manevi tazminat alabilir. Pekala kadın aldatılmış ise manevi tazminat alabilir. Ancak bu tazminatın bedeli, karşı tarafın ödeyeceği miktarlarda olmalıdır. Manevi tazminat kadınları daha çok ilgilendirmektedir. Çünkü evliliğin bitmesi sonucunda kadının uğrayacağı elem üzüntü ve toplumsal baskı, manevi tazminatın talebi için yeterli sebeplerdir. 8-ZİYNET EŞYASI ALACAĞI HAKKI Düğün sırasında hangi eşe takılırsa takılsın tüm kadınlar KADINA aittir. Boşanan kadın tüm bunlara rağmen muhtaçlık yaşayabilir. Böyle bir durumda ne olur? Böyle bir durumda devlet desteği gündeme gelir. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı kadınlara destek vermektedir. Önemli olan kadının muhtaçlık durumunu kanıtlamasıdır. Boşanmış olmak tek başına mali destek almak için YETERLİ DEĞİLDİR. Devlet bu yardımlarını Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakıfları ile yapar. Kadın, bağlı bulunduğu belediyeye başvurarak gerekli şartları taşıdığı takdirde her ay belediyeden yardım alır. Kadınlar dul maaşı alabilirler. Eşleri vefat ettiği takdirde SGK tarafından kendilerine ölüm aylığı bağlanır. Kadınlar bu noktada yardımda bulunan Sivil Toplum Kuruluşlarına başvuru yapmalıdır. Boşanan kadınlar anne ve babalarının sosyal güvenlik haklarından yararlanarak kendilerine aylık bağlatabilirler. Bu noktada kadının yoksulluk nafakası alması, kadının yetim aylığı almasına engel olmaz. Avukat Gizem Gül Uzun Kutlay