EN KISA DÜNYA TARİHİ “İnsan akıl zırhı ile kuşanmış, besin zincirinin en tepesinde yer alan yırtıcı, tehlikeli ve mutsuz bir hayvandır.” Kadim çağlardan beri tarihçiler hep aynı soruyu sormuştur; Bir bütün olarak insanlığın tarihi yazılabilir mi? Veri çağında yaşayan, çevresinde bulunan her şey hakkında muazzam bir bilgi birikimi olan insan kendisi yeterince tanıyor mu? Bu soru aklıma eski bir şark efsanesini getirdi. “Çok genç yaşta tahta çıkan hükümdarın birisi, ülkenin en büyük âlimlerini yanına toplar ve onlara: “bütün milletler ve devletlerin tarihini araştırmanızı istiyorum, elde ettiğiniz verileri getireceksiniz, bunları ben okuyacağım; böylece gerekli bilgiye sahip olduktan sonra ülkemi çok daha iyi yöneteceğim, haydi şimdi gidin, dünya tarihini özetleyip yanıma gelin.” 20 yıl sonra yüz deve yükü kitapla şahın yanına gelirler ve ona “Hünkârım, tüm devletlerin tarihi bu kitapların içinde, eğer bunları okursanız her şey hakkında malumatınız olur” dediler. Artık orta yaşlarda olan Şah: “Ben bu kadar fazla kitabı okuyamam, gidin ve bunu biraz daha özetleyin.” der. Aradan 20 yıl daha geçer. Âlimler topluluğu bu sefer on deve yükü kitapla sarayın kapısına dayanır ve Şahın huzuruna çıkıp ona: “Hünkârım, çalışmalarımız sonunda ancak bu kadar özetleyebildik. Tüm medeniyetler ve insanların hikâyeleri bunların içinde, eğer okursanız beşerin hakikatlerine vakıf olursunuz.” cevabını verdiler. Yaşlanmaya başlamış olan hükümdar: “Gençliğim gerilerde kaldı. İhtiyar birisi olduğumdan, tüm bunları okumaya takatim yok. Gidin ve iyice özetleyin.’’ diyerek kendileri de yaşlanmış olan âlimler topluluğunu geri gönderir. On yıl daha geçmiştir artık. Hükümdar ölüm döşeğindedir. Âlimler yine sarayın kapısında gözükmüştür. Bu arada kalanlar çok yaşlanmıştır artık ve hatta bir kısmı da ölmüştür. Yanlarındaki bir devenin üzerinde çok büyük bir kitap vardır. Âlimler hasta hükümdar tarafından kabul edilir ve onların en yaşlısı: “Yüce hünkârım, aradan epey zaman geçti. Sonunda eserimizi kısalta kısalta bu hale getirebildik. İnsanlığın tüm hikâyesi yanımızdaki bu kitabın içinde, eğer okursanız tüm hakikati öğrenmiş olursunuz.’’ der; fakat ölüm döşeğinde olan Şah: “Görüyorsunuz, o dev kitabı okuyacak vaktim kalmadı. Bana bir cümle ile insanlığın tarihinin ne olduğunu açıklayın.” der. Bunun üzerine âlimlerin en yaşlısı, Şah’ın başucuna gelir ve onun kulağına fısıldar: “İnsan doğar, acı çeker ve ölür.” İşte bizim tarihimizin/hikâyemizin en kısa özeti budur ve yazgıdan kaçış mümkün değildir.