ANKARA, Türkiye (AP) — Mayıs ayında yapılacak seçimlerde üst üste üçüncü kez görev yapmak isteyen Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan 14 Mart Salı günü 20. yılını doldurdu.
2003-2014 yılları arasında başbakanlık ve ardından cumhurbaşkanı olarak görev yapan 69 yaşındaki, hak ve özgürlükleri genişleten, çoğunluğu Müslüman olan ülkesinin Avrupa Birliği üyelik müzakerelerini başlatmasına izin veren bir reformist olarak başladı.
Daha sonra rotasını tersine çevirdi, muhalefeti bastırdı, medyayı boğdu ve demokrasiyi aşındıran önlemler aldı.
14 Mayıs'ta yapılacak cumhurbaşkanlığı ve parlamento seçimleri, Erdoğan'ın şimdiye kadarki en zorlu seçimi olabilir. Toplantılar, on binlerce kişinin ölümüne yol açan yıkıcı bir depremden sadece üç ay sonra, ekonomik kargaşa ve yüksek enflasyonun ortasında yapılacak.
İşte Erdoğan'ın iktidarı sırasındaki bazı önemli tarihlere bir bakış:
27 Mart 1994: Erdoğan, İslamcı Refah Partisi'nin adayı olarak İstanbul belediye başkanı seçildi.
12 Aralık 1997: Erdoğan, mahkemelerin Türkiye'nin laik ilkelerine aykırı bulduğu bir şiiri okuduğu için “nefreti tahrik etmekten” suçlu bulundu ve dört ay hapis cezasına çarptırıldı.
14 Ağustos 2001: Refah Partisi'nden reformcu kanadın diğer üyeleriyle birlikte ayrılan Erdoğan, muhafazakar Adalet ve Kalkınma Partisi'ni (AKP) kurdu.
3 Kasım 2002: AKP, kuruluşundan bir yıl sonra genel seçimlerde meclis çoğunluğunu kazandı. Ancak Erdoğan, mahkumiyeti nedeniyle adaylıktan men edildi.
9 Mart 2003: Erdoğan, siyasi yasağının kaldırılmasının ardından ara seçimde milletvekili seçildi.
14 Mart 2003: Erdoğan, AKP'li meslektaşı Abdullah Gül'ün yerine başbakan oldu.
3 Ekim 2005: Türkiye, Erdoğan hükümetinin bir dizi reform başlatmasının ardından Avrupa Birliği ile katılım müzakerelerine başladı.
22 Temmuz 2007: Erdoğan genel seçimlerde oyların %46,6'sını aldı.
31 Mart 2008: Anayasa Mahkemesi, laikliğe aykırı eylemlerde bulunduğu iddiasıyla AKP'nin kapatılmasını talep eden iddianameyi kabul etti. Mahkeme sonunda partinin kapatılmasına değil, siyasi partilerin hazine finansmanının kesilmesine karar verir.
20 Ekim 2008: Subaylar, milletvekilleri ve tanınmış kişilere karşı açılan bir dizi davanın ilki başladı. Şüpheliler, sahte kanıtlara dayanan ve Erdoğan'ın muhaliflerini ortadan kaldırmak için tasarlanmış düzmece davalara dönüşen hükümeti devirmeyi planlamakla suçlanıyor. Duruşmalar daha sonra ABD merkezli din adamı Fethullah Gülen'in şebekesine yüklendi.
12 Eylül 2010: Erdoğan, hükümetin yüksek mahkeme yargıçları atamasına, ordunun yetkilerini kısıtlamasına ve cumhurbaşkanlarının parlamento yerine ulusal oylamayla seçilmesine izin veren anayasal değişikliklerle ilgili referandumu kazandı.
12 Haziran 2011: Erdoğan genel seçimleri yüzde 49.8 oyla kazandı.
28 Mayıs 2013: İstanbul'un merkezindeki Gezi Parkı'nda ağaç kesme planları üzerine ülke çapında hükümet karşıtı protestolar patlak verdi. Türkiye'nin şimdiye kadarki en büyük protestoları sekiz kişinin ölümüyle sonuçlanırken, hükümet protestoculara karşı aşırı güç kullanmakla suçlanıyor.
10 Ağustos 2014: Erdoğan, Türkiye'nin doğrudan halk oylamasıyla yapılan ilk cumhurbaşkanlığı seçimini kazandı. Görev büyük ölçüde törensel olsa da, yetkilerini aşmak ve ülke yönetimine karışmakla suçlanıyor.
7 Haziran 2015: Erdoğan'ın cumhurbaşkanı olmasının ardından Ahmet Davutoğlu liderliğindeki AKP, milletvekilliği seçimlerinde çoğunluğunu kaybederek koalisyon arayışına girmek zorunda kaldı.
1 Kasım 2015: AKP, İslam Devleti grubunun intihar saldırıları ve Kürt militanlarla on yıllardır süren çatışmanın yeniden alevlenmesi de dahil olmak üzere aylarca süren güvensizliğin ardından yeniden yapılan seçimlerde meclis çoğunluğunu yeniden kazandı.
15 Temmuz 2016: Erdoğan hükümeti, eski bir müttefik olan ABD'de yaşayan din adamı Gülen'in takipçilerinin suçlandığı bir askeri darbe girişiminden sağ kurtuldu. Başarısız darbe yaklaşık 290 kişinin ölümüyle sonuçlandı. Ardından hükümet, Gülen'in şebekesine yönelik geniş çaplı bir baskı başlatır, on binlerce kişiyi tutuklar ve 130.000'den fazla kişiyi devlet işlerinden tasfiye eder. Birçok medya kuruluşu ve sivil toplum kuruluşu kapatılır ve ardından baskılar Kürt milletvekilleri ve gazeteciler de dahil olmak üzere eleştirmenleri de kapsayacak şekilde genişler. Yavaş ilerleyen AB katılım müzakereleri, demokratik geri adımın ortasında donmuş durumda.
16 Nisan 2017: Bir referandumdaki seçmenler, ülkenin siyasi sisteminin parlamenter demokrasiden başkanlık sistemine geçişini, başbakanlık makamının kaldırılmasını ve büyük miktarda gücün cumhurbaşkanının elinde toplanmasını kıl payı onaylıyor. Eleştirmenler sistemi "tek adam kuralı" olarak adlandırıyor.
24 Haziran 2018: Erdoğan, cumhurbaşkanlığı seçimlerini oyların %52,59'unu alarak Türkiye'nin yürütme yetkilerine sahip ilk cumhurbaşkanı olurken, partisinin milliyetçi bir partiyle ittifakı parlamentoda çoğunluğu sağlıyor.
22 Haziran 2019: Erdoğan'ın partisi, ana muhalefet partisinin adayının az farkla kazandığı Mart seçimlerine itiraz ettikten sonra İstanbul belediye başkanlığı için yeniden yapılacak seçimi ezici bir farkla kaybetti. Erdoğan'ın 1994'teki belediye başkanlığını kazanmasından bu yana ilk kez partisi ve selefleri Türkiye'nin en önemli şehrini kaybediyor.
6 Şubat 2023: Güçlü bir deprem Türkiye ve Suriye'nin bazı bölgelerini harap etti ve Türkiye'de 48.000'den fazla insanı öldürdü. Erdoğan'ın hükümeti, felakete zayıf tepki vermesi ve ülkeyi büyük ölçekli bir depreme hazırlamaması nedeniyle eleştirildi.
___
Associated Press yazarı Zeynep Bilginsoy, İstanbul'dan katkıda bulundu.
