İSKİ’nin verilerine göre İstanbul’da ortalama baraj doluluk oranı Ağustos 2023 ayı itibarıyla yüzde 36,21 olarak tespit edilmiştir. Bu rakam son yılların en düşük seviyesini göstermektedir. Kuraklık, hava sıcaklıkları, artan nüfus, Kanal İstanbul gibi mega projeler dikkate alınarak gelecekte su sıkıntısı yaşanmaması için İstanbul’da su varlıklarının korunması ve su sorununa etkin çözümler üretilmesi gerekmektedir.
Yeşil Sol Parti İstanbul Milletvekili ve İçişleri Komisyonu Üyesi Çiçek OTLU, İstanbul’un su sorunu üzerine araştırma önergesi ve soru önergesi verdi.
İstanbul’da, enerji, sanayi tesisleri, madencilik, artan nüfus, havzaların yapılaşmaya açılması, 3.köprü, Kuzey Marmara oto yolu, 3.havalimanı projeleri, mevsim normallerinin altındaki yağış oranları, iklim krizi gibi nedenlerle su varlıkları hızla tükenmekte ve kirlenmektedir. TÜİK, Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi 2022 verilerine göre, İstanbul'un nüfusu 15 milyon 907 bin 951 kişiye ulaşmıştır. Türkiye nüfusunun yaklaşık %19’u İstanbul’da yaşamaktadır. Kişi başına günlük 182 litre su tüketilmektedir. Şehrin günlük su tüketimi ortalama 2.9 Milyon m3, yıllık su tüketimi yaklaşık 1 milyar 60 milyon m3’tür. İstanbul’un içme ve kullanma suyu ihtiyacı havzalarda yağışların barajlarda toplanması ile sağlanmaktadır. 200 km uzaklıkta Düzce’de bulunan Melen havzasından toplanan sular şehre iletilmektedir. 2023 yılı başından itibaren günlük su ihtiyacının neredeyse tamamı, 352 Milyon m3 Melen ve Yeşilçay su sisteminden sağlanmaktadır. İSKİ tarafından tüketilen elektrik enerjisinin yaklaşık %75’lik kısmı, 1.159.574.811 kw/yıl içme suyu tesislerinde kullanılmaktadır. Enerji tüketimi yüksek olduğu için uzak havzalardan su temini maliyeti artırmakta bu da halka yansımaktadır.
İSKİ’nin verilerine göre İstanbul’da ortalama baraj doluluk oranı Ağustos 2023 ayı itibarıyla yüzde 36,21 olarak tespit edilmiştir. Bu rakam son yılların en düşük seviyesini göstermektedir. Bilim insanları İstanbul’un su ihtiyacını karşılayan 10 barajda doluluk oranının normalde yüzde 60'ların üzerinde olması gerektiğini belirtmektedir. Su Politikaları Derneği’ne göre, barajların doluluk oranının gerilemesinin en önemli sonucu, içme suyu temin maliyetinin artması ve suyun kalitesinin düşmesidir.
İstanbul'un su ihtiyacı karşılayan Kırklareli Vize ilçesi sınırlarındaki Kazandere, Pabuçdere ve Istancalar barajlarının doluluk oranının ciddi bir şekilde düşmesi ve bazı bölümlerinin kuruması sonucu bu alanlarda hayvanlar otlanmaya başlamıştır. Çiftçiler, tarımsal ürünlerini kurtarmak için yer altı sularını bilinçsiz bir şekilde kullanmakta bu da yer altı sularının tükenmesine neden olmaktadır. İstanbul’un yüzölçümünün yaklaşık olarak %50’sini oluşturan orman alanlarına bağlı olarak su üretim havzaları şehrin kuzey bölümündedir. Su kapasitesinin arttırılması için İstanbul’un orman varlığının korunması gerekmektedir. İstanbul’a su temini için önemli bir yere sahip Büyükçekmece barajında geniş yüzeyi nedeniyle buharlaşma fazla olmaktadır. Kayıp-Kaçak oranının yüzde 10 seviyesine indirilmesi ve atık suların tekrar kullanılmasına dair projelerin geliştirilmesi gerekmektedir.
Tüm canlıların hayatını sürdürebilmesi temiz ve yeterli varlıklarının ulaşılabilir olmasına bağlıdır. Çevre Mühendisleri Odası İstanbul Şubesi’nin hazırladığı İstanbul Çevre Durumu Raporu 2023’de, “suya erişim hakkı için su yönetimlerinin kent içi havzaların korunmasının sağlanması, yapılaşmanın önüne geçilmesi, su toplama havzalarını genişletmesi, kent içi derelerin temizlenerek su kaynağı haline dönüştürülmesi” önerilmektedir.
Büyük Melen Projesi kapsamında İstanbul'a içme ve kullanma suyu temin etmek için Sakarya Kocaali ilçesinde Melen Çayı üzerinde yapılmakta olan Melen Barajı, DSİ Genel Müdürlüğünce 2011 yılında onaylanmış, 2012 yılında ihalesi düzenlenmiş, 2014 yılında da temeli atılmıştı. Ancak 2016 tarihinde bitirilmesi planlanan barajın gövdesinde oluşan çatlaklar su tutulmasına engel olmuştur. İstanbul’un 2040 yılına kadar su ihtiyacını karşılayacağı söylenen baraj için DSİ, 2020 yılında güçlendirme ihalesi düzenlemiş ancak güçlendirme çalışmaları ekonomik nedenlerle 2022 yılında durdurulmuştur. Şimdiye kadar Yaklaşık 8 milyar TL harcandığı tahmin edilen baraj için, 18 Mayıs 2023 tarihinde yapım ve inşaat işleri için müşavirlik (danışmanlık) hizmeti almak üzere yeni bir ihaleye çıkılmış yeterli sayıda teklifin çıkmaması nedeniyle müşavirlik ihalesi iptal edilmiştir.
Kuraklık, hava sıcaklıkları, buharlaşma, Kanal İstanbul gibi mega projelerin yanı sıra artan nüfus da dikkate alınarak gelecekte sorun yaşanmaması için İstanbul’da su varlıklarının korunması ve su sorununa etkin çözümler üretilmesinin sağlanması için Meclis araştırması açılmalıdır.
