Erkeklerle seks yapan erkekler, trans kişiler, seks işçileri, uyuşturucu kullanan kişiler ve ergenler de dahil olmak üzere birçok topluluk hâlâ kritik önleme, tedavi ve bakım hizmetlerine erişimden yoksundur.
BM sağlık kurumu DSÖ, her yıl 1 Aralık'ta kutlanan Dünya AIDS Günü arifesinde yaptığı açıklamada, HIV'den etkilenen toplulukların liderliğinin salgının sona erdirilmesine yönelik ilerlemeyi yönlendirmede hayati önem taşıdığını söyledi.
Bu yılki anma töreninde, damgalama ve ayrımcılıkla mücadeleden, uygun fiyatlı müdahalelere ve toplum öncülüğündeki hizmetlere erişimin savunulmasına kadar, hastalığın ön saflarında yer alan kişi ve kuruluşlar anılıyor.
DSÖ Genel Direktörü Tedros Adhanom Ghebreyesus, "Aktivizmleriyle dünyada silinmez bir iz bıraktılar" dedi .
Savunuculuk ve etki
HIV tedavisi için günde bir kez alınan hap ve erişilebilir viral yük testi gibi yenilikler, yıllardır süren savunuculuk çalışmalarının sonuçlarından sadece birkaçı.
Tedros, "HIV'i önlemek, test etmek ve tedavi etmek için mücadele eden etkilenen topluluklar, 30 milyon kişinin antiretroviral tedaviye erişmesini sağladı ve bilinmeyen sayıda enfeksiyonun önlenmesine yardımcı oldu" dedi.
"AIDS'in 2030 yılına kadar bir halk sağlığı tehdidi haline gelmesine son verilmesine yardımcı olmak için topluluklarla birlikte duruyoruz."
DSÖ, onlarca yıldır süren yatırımların ve HIV salgınından öğrendiklerin, sağlıkta hem küresel hem de ulusal düzeyde daha geniş ilerlemelere yol açtığını söyledi.
HIV'e verilen yanıt, sağlık sistemlerini güçlendirdi ve virüse yönelik test ve tedavinin ötesindeki hizmetlere erişimi artırdı; örneğin, COVID-19 ve mpox dahil birçok hastalığa hızlı yanıt verilmesine olanak sağladı.
Milyonlarca kişi tedavi edilemiyor
DSÖ, önemli ilerlemelere rağmen HIV'in acil bir halk sağlığı sorunu olmaya devam ettiğini söyledi.
Dünya çapında 9,2 milyon kişi tedaviye erişemiyor ve her gün 1.700 kişi HIV'e bağlı nedenlerden dolayı hayatını kaybediyor. 3.500 kişi daha enfekte oldu ve bunların birçoğunun durumu bilinmiyor veya tedaviye erişimi yok.
Ayrıca, "topluluk şampiyonlarının" rollerini etkileyen finansman, kriminalizasyon ve kısıtlamalar, onların elde ettiği ilerlemeyi etkiliyor ve AIDS'i sona erdirme çabalarını yavaşlatıyor.
Erkeklerle seks yapan erkekler, trans kişiler, seks işçileri, uyuşturucu kullanan kişiler ve ergenler de dahil olmak üzere birçok topluluk hâlâ kritik önleme, tedavi ve bakım hizmetlerine erişimden yoksundur.
Finansmana devam edilmesi kritik önem taşıyor
DSÖ, topluluk liderlerinin etkilenen kişilere ulaşmaya devam edebilmesi için HIV programlarına sürekli finansman sağlanmasına acil ihtiyaç duyulduğunu vurguladı; bu, virüsle yaşayan çocukların teşhis ve tedavisindeki boşlukların kapatılması için gereklidir.
Bu çabalar aynı zamanda HIV ile yaşayan kişilerin yüzde 95'inin durumlarını bilmesini, teşhis konulan kişilerin yüzde 95'inin antiretroviral tedavi almasını ve tedavi görenlerin yüzde 95'inin viral yükleri bastırmasını sağlamaya yönelik küresel hedeflere ulaşma açısından da kilit önem taşıyor.
Bu haftanın başlarında, sıfır HIV enfeksiyonu hedefine yönelik çalışan BM kurumu, hükümetleri ve bağışçıları AIDS'i sona erdirme mücadelesine öncülük eden taban topluluklarını tam olarak desteklemeye çağıran bir rapor yayınladı.
Yolu aydınlatmak
UNAIDS raporuna göre, kampanyaları jenerik HIV ilaçlarına erişimin yolunu açarak tedavi maliyetini 1995'te kişi başına yıllık 25.000 dolardan birçok ülkede 70 doların altına düşürdü.
UNAIDS İcra Direktörü Winnie Byanyima, dünyanın dört bir yanındaki toplulukların liderlik etmeye hazır, istekli ve yetenekli olduklarını göstermiş olmalarına rağmen, uygun şekilde kaynak sağlanması gerektiğini söyledi .
"Topluluklara çoğu zaman karar vericiler tarafından lider olarak tanınmak ve desteklenmek yerine, yönetilmesi gereken sorunlar olarak davranılıyor" diye ekledi. "Topluluklar yolumuza çıkmıyor, AIDS'in sona ermesine giden yolu aydınlatıyorlar."
