“Sen de Rahat Dursaydın!” – 2025 İstanbul Trans ve LGBTİ+ Onur Haftaları İzleme Raporu Açıklandı
İnsan hakları örgütlerinden ortak çağrı: “LGBTİ+’ların ifade özgürlüğü ve barışçıl toplanma hakkı güvence altına alınmalı!”
2025 yılı Onur Ayı kapsamında İstanbul’da düzenlenen 11. Trans Onur Yürüyüşü (22 Haziran, Kadıköy) ve 23. İstanbul LGBTİ+ Onur Yürüyüşü (29 Haziran, Beşiktaş) sırasında yaşanan insan hakları ihlalleri, 17 Mayıs Derneği, Hakikat Adalet Hafıza Merkezi, İnsan Hakları Derneği (İHD) İstanbul Şubesi, Kaos GL, SPoD, Türkiye İnsan Hakları Vakfı (TİHV) ve Uluslararası Af Örgütü Türkiye Şubesi tarafından yayımlanan raporla kamuoyuna duyuruldu.
Yaklaşık 70 sayfalık izleme raporu, uluslararası insan hakları standartlarına aykırı şekilde LGBTİ+’lara yönelik ayrımcı uygulamaların 2025’te de devam ettiğini gözler önüne serdi.
Yasak Kararları ve Keyfi Müdahaleler
Rapora göre İstanbul Valiliği ile Şişli, Kadıköy, Beyoğlu ve Beşiktaş kaymakamlıklarının aldığı yasaklama kararları, barışçıl toplanma hakkını ihlal etti. Bu kararların somut güvenlik gerekçelerine dayanmadığı, orantısız önlemlerle LGBTİ+ yürüyüşlerinin engellendiği belirtildi.
Yürüyüşlerin düzenlendiği bölgelerde yoğun polis ablukası oluşturuldu; toplu taşıma ve kamusal hizmetler dahi aksatıldı.
İşkence ve Kötü Muamele İddiaları
Kolluk kuvvetlerinin LGBTİ+ aktivistlerine yönelik ters kelepçe, fiziksel şiddet, hakaret ve tehditler uyguladığı belirlendi. Bir avukatın gözaltında ters kelepçeye maruz kalarak “Ellerim kesildi, çıkarın şunları!” demesine bir polis amirinin “Sen de rahat dursaydın!” yanıtını verdiği raporda yer aldı.
Raporda, gözaltına alınan 95’ten fazla kişinin yalnızca LGBTİ+ sembolleri taşıdıkları ya da kamusal alanda bulunmaları gerekçe gösterilerek keyfi şekilde gözaltına alındığı da vurgulandı.
Avukat ve Gazetecilere Yönelik Engellemeler
Raporda ayrıca, gözaltına alınanlara hukuki yardımın engellendiği, üç avukatın fiziksel şiddetle gözaltına alındığı, bazı avukatların ise baro kimlikleri olmasına rağmen emniyete alınmadığı belirtildi.
Sağlık Hakkı İhlalleri
Gözaltı muayenelerinde İstanbul Protokolü’nün uygulanmadığı, muayenelerin kolluk kuvvetleri gözetiminde yapıldığı ve ters kelepçe nedeniyle yaralanmaların gözlemlendiği ifade edildi.
LGBTİ+ Aktivistlere Yönelik Davalar
29 Haziran LGBTİ+ Onur Yürüyüşü sonrası gözaltına alınan kişilerden üçü keyfi olarak tutuklandı. Davanın ilk duruşması 8 Ağustos’ta İstanbul 51. Asliye Ceza Mahkemesi’nde görülecek.
İnsan Hakları Örgütlerinin Talepleri
İnsan hakları örgütleri şu çağrılarda bulundu:
-
LGBTİ+’ların ifade ve barışçıl toplanma özgürlüğüne yönelik ihlallere derhal son verilmelidir.
-
Barışçıl toplanmalara getirilen genel yasaklar kaldırılmalı, güvenlik güçleri şiddete son vermelidir.
-
Sadece barışçıl toplanma hakkını kullandıkları için haklarında dava açılan kişilere yönelik suçlamalar düşürülmeli, tutuklular serbest bırakılmalıdır.
-
Kolluk görevlilerinin LGBTİ+ aktivistlerine yönelik işkence ve kötü muamele iddiaları hakkında etkin soruşturmalar yürütülmelidir.
