"İçişleri Bakanlığı, 1404'ü kritik durumda olan 2012 kişinin öldüğünü ve 2059 kişinin yaralandığını söyledi. ABD Jeolojik Araştırma Kurumu, depremin büyüklüğünün 6,8 olduğunu ve merkez üssünün Marakeş'in 72 kilometre güneybatısında olduğunu söyledi."
PARİS: Bir Fransız uzman, Fas'ta meydana gelen ve 2000'den fazla kişinin ölümüne yol açan güçlü depremin, sismolojik açıdan en aktif bölgeyi etkilemediğini söyledi. Ancak artçı sarsıntıların beklenebileceği konusunda uyardı.
Montpellier Üniversitesi'nde özellikle Fas'ta aktif tektonik uzmanı olan Philippe Vernant, AFP'nin yıkıcı depremle ilgili sorusunu yanıtladı.
Fas, deprem olup olmayacağı sorusunun sorulmadığı ülkelerden biri.
Agadir depremi (1960'ta 5,7 büyüklüğünde) tüm şehri yok etti ve neredeyse 15.000 kişinin ölümüne neden oldu; yakın zamanda da Akdeniz'in daha açıklarında Al Hoecima depremi (2004'te 6,4 büyüklüğünde) yaşandı.
Tarihe biraz daha geriye baktığımızda, 18. yüzyılda Fez bölgesinde muhtemelen 7 büyüklüğünde depremler yaşandığını görüyoruz.
Son depremin merkez üssü Fas'ın en hareketli bölgesi değil. Ama Yüksek Atlas dağları var... Bu tür depremler Yüksek Atlas dağlarının yükselmesine neden oluyor.
Türkiye'de yatay bir hareket yaşadık çünkü Türkiye Batı'ya doğru kayıyor, Yunanistan'a doğru ilerliyor. (Tektonik) plakalarda yatay bir kayma vardı.
Burada, Afrika ile Avrasya veya İberya, yani İspanya kısmı arasında daha fazla yakınlaşma ve örtüşen faylar görüyoruz... Ama hâlâ levha sınırlarıyla uğraşıyoruz.
Depremin ne büyüklükte olacağını görmemiz lazım. Oldukça güçlü olan 6.8 veya 6.9'dan bahsediyoruz.
Bu, kabaca fay hattında birkaç kilometre boyunca birkaç saniyede yaklaşık bir metrelik ortalama yer değiştirmeye karşılık gelir.
Açıkçası bu durum bölgeyi büyük ölçüde sarsıyor.
Bir de derinlik var: İlk başta 25-30 kilometre civarında olduğu tahmin ediliyordu, ancak sanki geriye doğru giderek 10 kilometreye yaklaşmış gibi görünüyor.
Yüzeye yaklaştıkça kırılmanın etkisi artar.
Fransa'da 2019'da (güney) Ardeche bölgesindeki Teil bölgesinde yaşanan da budur. “Küçük” bir depremdi ama sadece bir kilometre derinlikte meydana gelmesi ortalığı çok sarstı.
Artçı sarsıntıların olması kaçınılmaz.
Daha az sağlam olsalar bile deprem nedeniyle zayıflamış olan binaların yıkılmasına yol açabilirler.
Geleneksel olarak artçı sarsıntıların şiddetinin azaldığını söyleriz...
Ama Türkiye'de bir deprem diğerini tetikledi. İlk yırtılma, kademe etkisi ile başka bir fayın yırtılmasına neden olabilir, bu nedenle bazen ilk depremden sonra daha güçlü bir deprem riski vardır.
Ne yazık ki hiçbir şeyi tahmin edemiyoruz.
Depremlerin farklı büyüklüklerine göre tekrarlanma dönemlerini tahmin etmeye çalışıyoruz, ancak bu durumda davranış kaotik olabilir; kısa bir süre içinde iki güçlü deprem olur ve ardından çok uzun bir süre boyunca hiçbir şey olmaz.
