Dünya Sağlık Örgütü (WHO) ve Birleşmiş Milletler Uyuşturucu ve Suç Ofisi (UNODC), sahte ve zehirli ilaçların küresel halk sağlığına yönelik oluşturduğu büyük tehdidi ortaya koyan çarpıcı bir rapor yayımladı. “Kontamine İlaçlar ve Farmasötik Taşıyıcı Maddelerin Tedarik Zincirinin Bütünlüğü” başlıklı rapor, özellikle düşük ve orta gelirli ülkelerde çocukların ölümüne yol açan sahte ilaçların ardındaki sistematik ihmalleri ve organize suç yapılarını gün yüzüne çıkarıyor.
İlaçlarda Zehirli Kimyasallar: 1300’ü Aşkın Ölüm, Çoğu Çocuk
Rapor, son 90 yılda ilaçlarda yer alan taşıyıcı maddelerin (eksipiyan) zehirli kimyasallarla kirletildiği en az 25 olayı belgelerken, bu olaylarda 1300’den fazla insanın hayatını kaybettiğini, çoğunluğunun çocuklar olduğunu vurguluyor. Özellikle diyetilen glikol (DEG) ve etilen glikol (EG) gibi endüstriyel solventlerin, ilaç yapımında kullanılan propilen glikol, gliserin ve sorbitol gibi maddelerin yerine yasa dışı şekilde kullanıldığı tespit edildi.
Gambiya, Endonezya, Özbekistan: Aynı Kâbus Tekrarlandı
Ekim 2022'den bu yana WHO, özellikle çocuklara yönelik pazarlanan sıvı ilaçlara ilişkin 7 ayrı “Tıbbi Ürün Uyarısı” yayımladı. Gambiya’da 66 çocuğun hayatını kaybettiği trajik olayın ardından, Endonezya ve Özbekistan’da da benzer zehirlenmeler sonucu toplam 268 ölüm raporlandı. Bu ilaçlar çoğu zaman reçetesiz olarak eczane, ilaç dükkanı ya da sokak pazarlarında satılıyor.
Raporun Temel Bulguları: Suç Şebekeleri Tedarik Zincirine Sızıyor
Raporun dikkat çeken bulguları arasında şunlar yer alıyor:
-
Endüstriyel solventlerin sahte belgelerle farmasötik eksipiyan gibi pazarlanması,
-
E-ticaret ve sosyal medya aracılığıyla sahte taşıyıcı maddelerin satışı,
-
Üretici ve dağıtıcılar üzerinde zayıf denetim ve denetim sonrası uygulama eksiklikleri,
-
Belgelerin ve içerik analizlerinin kasıtlı şekilde sahte düzenlenmesi,
-
Sağlık otoriteleri, gümrük ve kolluk kuvvetleri arasındaki zayıf iş birliği,
-
Suç unsurlarını içeren olaylarda etkisiz soruşturma ve cezai takip süreçleri.
Acil Çağrı: Çocuklar İçin Geleceği Koruyun
WHO ve UNODC, tüm ülkeleri kontamine ilaçların önlenmesi için acilen harekete geçmeye çağırıyor. Bu kapsamda önerilen temel adımlar şunlardır:
-
Düzenleyici çerçevelerin güçlendirilmesi ve sıkı uygulanması,
-
Tedarik zincirinde şeffaflık ve izlenebilirliğin sağlanması,
-
Üretici ve dağıtıcılar için daha yüksek uyum standartları,
-
Halk sağlığı ve güvenlik otoriteleri arasında etkili iş birliği,
-
Suçla mücadele kapasitesinin artırılması ve uluslararası sözleşmelerin etkin uygulanması (örneğin BM Sınıraşan Örgütlü Suçlara Karşı Sözleşmesi - UNTOC).
Küresel İşbirliğiyle Hazırlandı
Bu önemli rapor, The Gambia, Endonezya ve Pakistan gibi ülkelerin düzenleyici otoritelerinin katkılarıyla hazırlanmış, Fleming Fund ve Gates Vakfı tarafından desteklenmiştir.
WHO ve UNODC, tüm paydaşları – devlet otoriteleri, ilaç üreticileri, dağıtıcılar, kolluk kuvvetleri ve adli makamlar – bu ölümcül tehdide karşı koordineli bir mücadeleye davet etmektedir. Bugün harekete geçilmezse, gelecek nesillerin de aynı acıları yaşaması kaçınılmaz olacaktır.
🔗 Raporun tamamını okumak için:
WHO-UNODC Ortak Raporu (24 Temmuz 2025)
