Mühür bozma suçu, 5237 sayılı Türk Ceza Kanununun "Kamu Güvenine Karşı Suçlar" başlıklı dördüncü bölümünün 203. Maddesinde düzenlenmiş olan bir suç tipidir.
Mühür bozma
Madde 203- (1) Kanun veya yetkili makamların emri uyarınca bir şeyin saklanmasını veya varlığının aynen korunmasını sağlamak için konulan mührü kaldıran veya konuluş amacına aykırı hareket eden kişi, altı aydan üç yıla kadar hapis veya adlî para cezası ile cezalandırılır.
TCK Madde 203 Gerekçesi
Madde, esasta bir şeyin saklanmasını veya varlığının olduğu gibi muhafazasını sağlamak üzere, kanunun veya yetkili makamların emrine uyularak konulmuş mührün kaldırılmasını cezalandırmaktadır.
Gerçekten bu gibi hâllerde mührün konulmasının esas nedeni, durumun aynen muhafazasını sağlamaktır. Oysa uygulamada, mühre dokunulmaksızın, durumun değiştirilmemesi hususundaki emre aykırı faaliyetlerin sürdürüldüğü görülmektedir. Bu durumu da ceza yaptırımı ile karşılamak üzere, madde metninde “konuluş amacına aykırı hareket eden” kimsenin de aynı yaptırıma tâbi kılınacağı açıklanmıştır. Böylece örneğin mühür altına alınan nizamlara aykırı inşaat faaliyetine mühre dokunmaksızın devam edilmesi, mührün fekki gibi ceza yaptırımına tâbi olacaktır.
Kanun maddesinin gerekçe metni incelendiğinde öncelikle mührün konulmasının esas nedenine değinilmiş olup; mührün konulmasının esas nedeni, "durumun aynen korunması" olarak belirtilmiştir. İlgili suçun işlenmesi ile birlikte fail, durumunun aynen korunması için üzerine mühür konulan şeyin üzerindeki mührü sökebileceği gibi, mühre dokunmadan da, durumu muhafaza altına alınan şeyde değişiklik yapabilmektedir. İşbu sebepten, failin mührü kaldırarak veya mührü kaldırmadan, mührün amacına ters davranarak gerçekleştirdiği her fiil, TCK m.203 uyarınca "mührü bozma suçu"na sübut verecektir.
KORUNAN HUKUKSAL DEĞER
Mührü bozma suçu ile birlikte kanun koyucunun korumak istediği hukuksal değer, ilgili suça ilişkin kanun maddesinin düzenlenmiş olduğu bölümün isminden de anlaşılacağı üzere, kamunun güvenidir. Devlet, yetkili kişiler aracılığıyla bir eşya veya şey üzerinde mühür tesis ederek, ilgili eşya ve şeyin o an ki durumunun muhafazasını amaçlamaktadır. Mührün konulması ile birlikte, eşya üzerinde devletin koymuş olduğu faaliyet yasakları başlamaktadır. Ancak fail, mührü bozmak, kırmak veya eski ifadesiyle mührün fekkine yol açmak sebebiyle, devletin koymuş olduğu yasakları çiğneyerek, devlete karşı gelmekte; bir nevi devlet otoritesini zedelemektedir. Bu yönüyle, ilgili suçla korunmak istenen hukuksal değerin devletin yasak ve kuralları ile idarenin işleyişi olmaktadır.
SUÇUN MADDİ UNSURLARI
Fail
Söz konusu suçu işlemeye muktedir olan kişi yani fail, herhangi bir özellik göstermemektedir. Eş deyişle kanun koyucu, mühür bozma suçunun kimler tarafından işleneceğine yönelik herhangi bir kıstas öngörüsünde bulunmamıştır. İşbu sebepten mühür bozma suçu, özgü suçlardan değildir.
Mağdur
Mühür bozma suçunun mağduru kamudur. Mağdur belli veya belirli kimselerden oluşmamaktadır. Mağdur, toplumda yaşayan bireylerin tamamıdır. Mühür bozma suçunun işlenmesi ile birlikte kamuya olan güven azalmaktadır.
Fiil
Mühür bozma suçunda fiil, temel olarak iki şekilde işlenebilir. Kanunun veya yetkili makamların emri uyarınca, bir şeyin saklanması veya varlığının aynen korunmasını sağlamak için konulan mührün kaldırılması veya konuluş amacına aykırı hareket edilmesi yoluyla ilgili suç işlenebilecektir. Suçun maddi konusu olan mührün, kanun veya yetkili makamın emri ile konulmuş olması gerekmektedir. Konuluş amacının ise, bir şeyin saklanması veya varlığının aynen korunması olmalıdır. Fail ise gerçekleştirdiği hareketi ile bu amaca aykırı davranmış olmalıdır. Fail, söz konusu hareketi, mührü kaldırarak veya mührü kaldırmadan, mührün konuluş amacına aykırı hareket ederek gerçekleştirebilir.
Mühür bozma suçu, seçimlik hareketli bir suçtur. Mührü kaldırma veya mührün amacına aykırı hareket etmek yoluyla, söz konusu suç işlenebilecektir. Mühür bozma suçu aynı zamanda sırf hareket suçudur. Kanun veya yetkili makamın emri ile, bir şeyin üzerinde, bir şeyin saklanması veya varlığının aynen korunması amacıyla mühür konulabilir. Fail, mührü kaldırarak söz konusu şeyin kaybolmasına veya varlığının değişmesine yol açmasa dahi söz konusu suçu sırf kanunda sayılan seçimlik hareketleri gerçekleştirmiş olması sebebiyle işlemiş sayılacaktır.
SUÇUN MANEVİ UNSURU
Mühür bozma suçu, kasten işlenebilir suçlardandır. Söz konusu suç, taksirle işlenemez.
SUÇUN ÖZEL GÖRÜNÜŞ BİÇİMLERİ
Teşebbüs
Mühür bozma suçu, sırf hareketli bir suçtur. Eş deyişle, söz konusu suç, hareketin gerçekleştirildiği anda tamamlanmaktadır. Ancak somut olayın özelliklerine göre, mühür bozma suçuna yönelik hareketlerin bölünebilmesi mümkün ise, bahse konu suça teşebbüsün mümkün olabileceği söylenebilmektedir.
İştirak
Mühür bozma suçuna iştirakin her türü mümkündür. Söz konusu suçun, fikir ve eylem birliği içinde bulunan birden fazla kişi tarafından birlikte işlenebilmesi mümkündür.
İçtima
Mühür bozma suçuna ilişkin içtima hükümlerine değinilmemiştir. Mühür bozma suçu ancak, bir başka suçun unsurunu veya ağırlaştırıcı nedenini oluşturabilir.
SORUŞTURMA VE KOVUŞTURMA USULÜ
Mühür bozma suçunun soruşturulması ve kovuşturulması re'sen yapılmaktadır. İşbu sebepten bahse konu suç için yapılan şikayetler, ihbar niteliğinde kabul edilmekte ve şikayetlerle ilgili "şikayetten vazgeçme" kurumu işletilememektedir. Şikayette bulunan kimse ise, soruşturma ve kovuşturma aşamalarında "mağdur" olarak değil; "katılan" sıfatı ile yer almaktadır.
GÖREVLİ MAHKEME
Mühür bozma suçunun kovuşturmasını yapmakla görevli mahkeme, asliye ceza mahkemeleridir.
UZLAŞTIRMA VE ÖN ÖDEME
Mühür bozma suçu, uzlaştırma ve ön ödeme hükümleri kapsamında sayılan suçlar arasında yer almamaktadır.
YARGITAY KARARLARI
Yargıtay 11. Ceza Dairesi
2019/526 E.
2019/2803 K.
Sanığın konutunda kullanmış olduğu elektrik sayacının borcundan dolayı kesmişlerdir. Ancak sanık, mührünü açmış ve kullanmaya başlamıştır. Sanık hakkında asliye ceza mahkemesi tarafından mühür bozma suçundan dava açılmıştır. Sanık hakkında ayrı bir mahkemede dava açılmış olduğundan ret kararı verilmiş, karara karşılık temyiz başvurusunda bulunulmuştur.
Yargıtay, dosya incelemesinde sanık hakkında açılan diğer davanın aynı sayaca ilişkin olduğunu tespit etmiştir. Ancak her iki tutanağın farklı ve ayrı suçlar olduğu tespit edilmiştir. Bu nedenle mükerrer dava gerekçesiyle davanın reddi yönünde karar verilmesi hukuka aykırı bulunmuştur. Tüm bu gerekçelerle mahkemenin kararına karşılık bozma yönünde karar verilmiştir.
Yargıtay 11. Ceza Dairesi
2019/145 E.
2019/1924 K.
Sanığın yetkili olduğu şirketin borcu nedeniyle elektriği kesilmiştir. Sanık elektriği kesilen sayacı mühürlenmiştir. Denetimde kesilen elektriği kullandığı kaçak elektrik tespit tutanağında belirtilmiştir. Sanık hakkında asliye ceza mahkemesi tarafından yargılama yapılmıştır. Sanık savunmasında mühre dokunmadığını belirtmiştir. Sanık hakkında mühür bozma suçundan beraat kararı verilmiş, karara karşılık katılan vekili ve mahalli Cumhuriyet savcısı tarafından temyiz başvurusunda bulunulmuştur.
Yargıtay dosya incelemesinde sanığın mührün konuluş maksadına aykırı bir biçimde kaçak elektrik kullanmaya devam ettiği belirtilmiştir. Bu nedenle sanık hakkında beraat değil, mahkumiyet kararı verilmesi gerektiği tespit edilmiştir. Temyiz itirazları kabul edilerek mahkemenin kararına karşılık bozma yönünde karar verilmiştir.
Yargıtay 11. Ceza Dairesi
2018/6848 E.
2019/1575 K.
Sanığın iş yeri mühürlenmiş ve mühür bozma nedeniyle sanık hakkında asliye ceza mahkemesi tarafından mühür bozma suçundan dava açılmıştır. Sanık hakkında mahkumiyet kararı verilmiş, karara karşılık bozma talepli temyiz başvurusunda bulunulmuştur.
Yargıtay, dosya incelemesinde sanığın iş yerinin mührünü bozması nedeniyle kamu davası açıldığı ve mahkeme tarafından 5 ay hapis cezasına hükmedildiği ve bu cezanın ertelendiği tespit edilmiştir. Bunun yanında başka bir dosyadan da kamu davası açıldığı, her iki suçun ilk iddianameden önce işlendiği belirtilmiştir. Bu nedenle sanık hakkında zincirleme şekilde mühür bozma suçunu işlediği ve tek mühür bozma suçundan yargılanması gerektiği ifade edilmiştir. Mahkemenin kararına karşılık bozma yönünde karar verilmiştir.
Yargıtay 11. Ceza Dairesi
2018/480 E.
2019/1396 K.
Bulvar üzerinde faaliyet gösteren iş yerinin ruhsatsız olduğu gerekçesiyle belediye görevlileri tarafından iş yeri mühürlenmiştir. İş yeri sahibi mührü bozarak iş yerini açmış ve faaliyetine devam etmiştir. Sanık hakkında asliye ceza mahkemesi tarafından mühür bozma suçundan yargılama yapılmıştır. Sanık ise savunmasında iş yeri ile bir alakasının olmadığını, oğlu iş yerinde çalıştığından iş yerine geldiğini belirtmiştir. Sanık tutanağı belediye görevlileri tarafından önemli bir şey değil diyerek imzalatıldığını da ifade etmiştir. Sanık hakkında mahkumiyet kararı verilmiş, karara karşılık temyiz başvurusunda bulunulmuştur.
Yargıtay, dosya incelemesinde iş yeri adına tutanak tutulduğu ve tutanakta sanığın imzasının bulunmadığını tespit etmiştir. Mühür Fek Tutanağında iş yeri yetkilisi olarak müdürün imzası yer almaktadır. İş yeri yetkilisinin tanık olarak dinlenilmesi ve sonucuna göre hukuki durumun tespit edilmesi gerektiği, mahkemenin eksik inceleme ile hüküm kurduğunu belirtmiştir. Tüm bu nedenlerle mahkemenin kararına karşılık bozma yönünde karar verilmiştir.
