Yükseköğretime Geçiş Sistemi’nde genel yerleştirmelerle birlikte bir de ek tercih kavramı var. Ortaöğretimde de nakil adıyla böyle bir sistem uygulanıyor, ama ikisi arasında önemli yöntem farklılıkları var. Bu farkı bilmeyince sanki bir önceki alıştığın geçiş modeli ile üniversiteye de ek tercih ile girebileceğini düşünüyorsan yanılıyor olabilirsin. İşte bu yazımız ek tercih yöntemi ile üniversiteye geçişin sürecini ve kurallarını sana kavratmaya yönelik olacak.
Üniversitelere her yıl genel tercih döneminde tercih edilmek üzere bölümler açılır ve bu bölümlere belli sayıda kontenjanlar tahsis edilir. Örneğin; 2023 yılında üniversitelerin genel kontenjanları için 1 milyon 15 bin 840, okul birincileri için 24 bin 912, şehit-gazi yakınları için 3 bin 774, depremzedeler için 23 bin 677 ve 34 yaş üstü kadınlar için de 20 bin 991 kontenjan ayrıldı. Bunların ilki tüm adaylara açık olan son üçü de sadece durumu o kontenjan türüne uygun olanlara açık olan programlardaydı. Tercihler bitip genel yerleştirme sonuçları açıklandığında genel kontenjanlarda 16 bin 239, okul birinciliğinde 18 bin 199, şehit-gazi yakınında 3 bin 187 depremzedelerde bin 315 ve 34 yaş üstü kadınlar kontenjanında ise 4 bin 326 kontenjanın boş kaldığını yani ilgili öğrenciler tarafından tercih edilmediğini ya da tercih edilmişse bile başka bölümlere yerleştirildiklerini gördük.
Ek tercih kontenjanlarının büyük çoğunluğunu kaydolmayanlar oluşturuyor
Genel yerleştirme yapılıp çoğu okul kontenjanını doldurmasına rağmen yerleşen aday MEB liselere geçiş sisteminde olduğu gibi doğrudan kaydını yapmış olarak kabul edilmiyor. Yerleşen tüm adayların aynı zamanda üniversitelerin kayıt döneminde ya e-devlet üzerinden ya da bizzat kazandığı üniversiteye giderek kayıt işlemlerini tamamlaması gerekiyor. Şayet bu işlem belirlenen tarihler arasında yapılmıyorsa o zaman o öğrenci yerleşse de kayıt hakkını kaybettiği için kendine ayrılan kontenjan boşa düşmüş oluyor. İşte ikinci gerekçe de kaydolmayanlardan dolayı boşa düşecek kontenjanlar. Örneğin; ek yerleştirmenin yapıldığı son yıl olan 2022’de genel yerleştirmede 16 bin 593 kontenjana yerleşen olmamış ve toplam 1 milyon 5 bin 490 aday bir üniversiteye yerleşmişti. İşte bu yerleşenlerden 105 bin 772’si kayıt döneminde işlemini tamamlamadığı için genel yerleştirmede boş kalan 16 bin 593 boş kontenjan ile birlikte ek tercih sürecine dahil edildi ve ek yerleştirmede toplam 122 bin 209 kontenjan için tercihler alındı.
Ek tercih dönemine ne tür bölümler kalıyor?
İlk yerleştirmede kontenjanını dolduramayan bölümler, nispeten senin ilgini pek çekmeyen bölümlerdir. Burada üç faktörün etkili olduğunu belirteyim.
- Sıralama barajı nedeniyle çoğu aday tercih edemediğinden boş kalan bölümler.
Bunlara örnek olarak kontenjanını tam dolduramayan Mimarlık, Mühendislik ve bazı öğretmenlik dallarını verebiliriz.
- Genel olarak talep görmeyen bölümler
İş ve istihdam sorunu olan, mezun sayısı yüksek, gelir düzeyi düşük olan ve toplumsal hayatta karşılığı az olan bölümler olarak niteleyebiliriz. Güncelliğini yitirmiş bölümlerdir çoğunlukla bunlar.
- Vakıf, KKTC ve az sayıda yabancı üniversitelerdeki yüksek ücretli bölümler
Örneğin; vakıf üniversitelerinin Hukuk, Tıp, Diş Hekimliği ve Mühendislikleri gibi nispeten popüler bölümlerde de bu boşlukların oluşması adaylara yüksek gelen eğitim ücretleridir.
Kontenjanını doldurup da boş kalanlar ise daha çok yanlış tercih yapıldığı düşünülen bölümlerdir. Çok araştırmadan tercih listesine alınan ve bir şekilde yerleşilen ama kayıt anı gelince vazgeçilen bölümlerdir bunlar. Buradaki bölümlerin ilk yerleştirmede dolmayanlardan daha nitelikli olduğunu söyleyebilirim. Hayal edip yerleşmek istediğin ama diğer adaylar yerleştiği için açıkta kaldığın çoğu bölümde ama az ama çok belli bir kontenjan oluşur bu durumda.
Ek tercihte sıralama ile mi puanla mı tercih yapmalıyım?
Sıralama sadece genel tercih döneminde kullanman gereken bir referanstır. Çünkü henüz o bölümlere yeni öğrenci yerleşmemiş ve bu yıla ilişkin bir puan referansı oluşmamıştır. Oysa ek tercihte artık genel yerleşme sonrası oluşmuş bu yıla ait puanlar olduğundan ek yerleştirmede sıralamalar kesinlikle kullanılmamalı, tüm tercihler puana bakılarak yapılmalıdır.
Ek tercihte kazanma şansımı nasıl arttırabilirim?
Ek yerleştirmede bu şans genel yerleştirmede olduğu kadar yüksek değildir. Bunu mutlaka bilmelisin. Genel yerleştirmede tercihler 1 milyon üzerindeki kontenjanlar için yapılıyorken, ek yerleştirmede bunun 120-130 binlik bir kontenjan için yapılıyor olması başlı başına şans faktörünü olumsuz etkileyen bir durumdur. Bunun yanında taban puanı geçme koşulu zaten her istediğini tercih edememek gibi zorunlu bir alana da sıkıştırır seni.
Özetle ek yerleştirme aslında yüksek puan alıp, ilk yerleştirmede çeşitli sebeplerle tercih yapıp yerleşemeyen adaylar için niteliği daha düşük bir bölüme gitmeye karar verme şansıdır diye de yorumlanabilir. Şansını arttırmanın en iyi yolu puan farkı fazla olan bölümlerden çoklu bir liste oluşturmandır. Tercih listene aldığın okul senin puanından 1 veya 2 puan düşükse, o bölüme yerleşme şansının yüksek olmadığını belirtmeliyim. Burada farkı ne kadar kendi lehine açarsan şansını da o ölçüde arttırmış olursun.
Bir de ek yerleştirmede çoğu bölümün 1 veya 2 kontenjanı boş kalır. Kontenjanlar bu denli sınırlı olunca orayı tercih edecek daha başarılı aday sayısının da fazla olması durumunda genel yerleştirmeden çok daha yükselmiş taban puanlar oluşur. Bu nedenle salt 1-2 kontenjanlı yerlerden bir liste oluşturmak yerine boş kontenjan sayısı yüksek olan yerleri de listende bulundurmalısın.
Ek tercihte yerleşirsem seneye puanım kırılır mı?
Evet. Genel yerleştirmede ya da ek yerleştirmede bir programa yerleştiysen ister üniversiteye kaydını yaptır istersen vazgeç ortaöğretim başarı puanından alman gereken puan katkısını yarı yarıya kaybedersin. Bu en az 15 en fazla 30 puana eşittir. Bu nedenle kazanman halinde kaydını yaptırmayacağın bir programı ek tercihte de listene almamanı gerektirecek önemli bir durumdur. Zira bir sonraki yıl yeninden sınava girmen halinde bu kaybını telafi etmen için fazla sayıda net yapman gerekebilir.
DUYURU
(11 Eylül 2023)
2023-YKS Ek Yerleştirme Tercihlerinin Alınması
2023 Yükseköğretim Kurumları Sınavı (YKS) sonuçlarına göre 2023-2024 öğretim yılı için yükseköğretim programlarına ek yerleştirme işlemleri, ÖSYM tarafından yapılacaktır.
Adaylar, 2023-YKS Ek Yerleştirme için tercihlerini, 12-17 Eylül 2023 tarihleri arasında T.C. kimlik numaraları ve şifreleriyle ÖSYM'nin https://ais.osym.gov.tr adresinden veya ÖSYM Aday İşlemleri Mobil Uygulamasından bireysel olarak kendileri yapacaktır. Tercih işlemleri, 12 Eylül 2023 tarihinde saat 14.00’te başlayacak, 17 Eylül 2023 tarihinde saat 23.59’da sona erecektir.
2023-YKS Yükseköğretim Programları Ek Yerleştirme Kılavuzu’na, aşağıdaki bağlantıdan erişilebilecektir. Bu Kılavuz, adaylara ve diğer ilgililere ön bilgi vermek amacıyla yayımlanmaktadır. Tercih yapacak adayların tercih süresi içinde ÖSYM'nin internet adresinden yayımlanacak Kılavuzu dikkatle incelemeleri, tercihlerini kılavuz bilgileri doğrultusunda yapmaları gerekmektedir.
Ek yerleştirme işlemleri, 2023 Yükseköğretim Kurumları Sınavı Kılavuzu, 2023-YKS Yükseköğretim Programları ve Kontenjanları Kılavuzu ile 2023-YKS Yükseköğretim Programlarına Ek Yerleştirme Kılavuzu’nda belirtilen kurallar doğrultusunda yapılacaktır.
Adaylara ve kamuoyuna saygıyla duyurulur.
ÖSYM BAŞKANLIĞI
2023-YKS Yükseköğretim Programlarına Ek Yerleştirme Kılavuzu (Ön Bilgi)
