Suriye, Şiddet ve Tasfiye Dalgalarının Altında Boğuluyor

Suriye, Şiddet ve Tasfiye Dalgalarının Altında Boğuluyor: Ağustos Ayı İnsan Hakları İhlalleri Raporu

Suriye, son dönemde şiddet ve tasfiye dalgalarının altında ezilmektedir. Ağustos ayı boyunca birçok bölgede bir dizi cinayet, adam kaçırma ve suikast yaşanmıştır. Sivillerden eski askeri personele kadar toplumun farklı kesimlerini hedef alan şiddet, adam kaçırma ve suikast dalgasında endişe verici bir tırmanış gözlemlenmiştir, buna mezhepsel gerilimlerin artması da eşlik etmektedir. Suriye İnsan Hakları Gözlemevi (SOHR) tarafından belgelenen bu acı olaylar, korkunç cinayetleri, kurşunla hedef almaları, ayrı yerlerde cesetleri bulunan kaçırma olaylarını ve ailevi/toplumsal şiddeti içermektedir. Bu suçların yaşandığı bölgelerin istikrarı bu durumdan olumsuz etkilenmiştir.

Ağustos Ayı İhlallerinin Genel Görünümü ve Kurban İstatistikleri

Ağustos ayının başından itibaren Suriye'nin çeşitli vilayetlerinde intikam ve tasfiye amaçlı eylemlerin kurbanlarının sayısı 49 kişiye ulaşmıştır. Bu kurbanların 46'sı erkek, 3'ü çocuktur. Kurbanların dağılımı şu şekildedir:

• Şam: 4 erkek, 2'si mezhepsel aidiyet nedeniyle.
• Şam Kırsalı: 6 erkek, 1'i mezhepsel aidiyet nedeniyle.
• Humus: 19 kişi (16 erkek, 3 çocuk), 18'i mezhepsel aidiyet nedeniyle.
• Hama: 5 erkek, 3'ü mezhepsel aidiyet nedeniyle.
• Lazkiye: 3 erkek, 3'ü mezhepsel aidiyet nedeniyle.
• Halep: 10 erkek.
• Dera: 1 erkek.
• Deyrizor: 1 erkek.

İhlallerin Sebepleri ve Güvenlik Ortamı

Bu olayların ardındaki motivasyonlar çeşitlilik göstermektedir; bunlar arasında siyasi intikam, güvenlik tasfiyeleri, mezhepsel çatışmalar ve ailevi/toplumsal şiddet bulunmaktadır. Güvenlik birimlerinin sivilleri koruma görevindeki bariz eksikliği ve zayıflığı, ülkedeki güvenlik kaosunu derinleştirmekte, sivil barışı tehdit etmekte ve bölünmeleri artırmaktadır. Ülkede silahların yaygınlaşması ve cezasızlık ortamı nedeniyle suçlar soğukkanlılıkla işlenmekte ve caydırıcı mekanizmalar bulunmamaktadır.

Öne Çıkan Olaylar (Ağustos Ayı Kronolojisi)

1 Ağustos:

• Halep'in Fardous Mahallesi'nde, 2011'den bu yana rejim saflarında savaşmış ve güvenlik birimlerine mutlak sadakatıyla bilinen, "çete lideri" olmakla suçlanan bir kişi dükkanında öldürüldü.
• Halep'in doğusundaki Maysar Mahallesi'nde, "çete lideri" olmakla suçlanan kişiler tarafından açılan doğrudan ateş sonucu bir sivil öldürüldü, bir diğeri ağır yaralandı.
• Kalemun bölgesindeki Flita kasabasından bir genç, Nebk Sanayi Bölgesi'nde arabasıyla seyir halindeyken Genel Güvenlik birimine bağlı bir devriye tarafından doğrudan ateşe maruz kalarak öldürüldü. Genç, eşi ve çocuklarıyla birlikteydi.
• Zeynep bölgesi dışında, "Şii mezhebi" mensubu bir taksi şoförü kimliği belirsiz bir grup tarafından tuzağa düşürüldü ve vahşice dövülerek öldürüldü. Bu olay, mezhepsel gerilimlerin tehlikeli bir şekilde yeniden tırmanışını yansıtmaktadır.

2 Ağustos:

Fatma Tokmak'ın Sağlık Durumu Kritik: Yaşam Hakkı Tehlikede!

İçeriği Görüntüle

• Humus'ta, günler önce kaçırılan Alevi mezhebine mensup bir vatandaşın cesedi bulundu. Kurban, şehir içinde yolcu taşıma şoförü olarak çalışmaktaydı.
• Lazkiye kırsalında, Sarkan köyünde, Alavi mezhebine mensup yetmişli yaşlarda bir adam evine baskın düzenleyen dört silahlı kişi tarafından hedef alındı ve aldığı yaralar nedeniyle hastanede hayatını kaybetti.

3 Ağustos:

• Şam kırsalında, Tadamon Mahallesi yakınlarında, Alevi mezhebine mensup bir vatandaş silahlı bir grup tarafından doğrudan ateş açılarak öldürüldü.
• Hama vilayetinde, hava savunma kuvvetlerinde eski bir birinci teğmen rütbesi taşıyan Alevi mezhebine mensup bir genç, Batı Misyaf kırsalındaki Salip köyünde motosikletli kimliği belirsiz kişiler tarafından vurularak öldürüldü. Kurbanın eski rejimin düşüşünden sonra bir güvenlik anlaşması yaptığı bilgisi verildi.
• Halep'te, Salahaddin Mahallesi'nde, devrik rejime sadakatıyla bilinen bir genç, kimliği belirsiz kişiler tarafından doğrudan ateş açılması sonucu öldürüldü. Bu olay, ülkenin çeşitli bölgelerinde sivil ve askeri şahsiyetleri hedef alan saldırıların devam ettiğini göstermektedir.
• Şam'da, Tadamon Mahallesi'nde, Dürzi mezhebine mensup bir vatandaş, kimliği belirsiz silahlı kişiler tarafından doğrudan ateş açılarak öldürüldü.
• Şam'da, Al-Hajar al-Aswad bölgesinde kaçırıldıktan sonra, Rakka şehrinden bir vatandaşın cesedi bir bahçede bulundu. Kurbanın elleri bağlıydı ve cinayetin detayları henüz bilinmemektedir.

4 Ağustos:

• Halep'in Fardous Mahallesi'nde, devrik rejim lehine asılsız raporlar yazmakla suçlanan bir kişi, kimliği belirsiz silahlı kişiler tarafından hedef alınarak öldürüldü.

5 Ağustos:

• Humus kırsalında, Cuburin'e yakın Kaniya el-Asi köyünde, iki silahlı kişinin gerçekleştirdiği saldırıda iki genç kız (çocuk) hayatını kaybetti, küçük kız kardeşleri ise ağır yaralandı. Saldırganlar, motosiklet çaldıktan sonra bir Alavi ailesinin evine baskın düzenledi, el bombası attı ve doğrudan ateş açtı. Olayda ailenin komşusu da yaralandı.
• Halep şehri, son saatlerde üç kişinin ölümüyle sonuçlanan bir dizi suikasta tanık oldu.
• Salahaddin Mahallesi'nde, eski rejime sadakatıyla bilinen eski bir Suriye Halk Meclisi üyesi, kimliği belirsiz silahlı kişiler tarafından doğrudan ateş açılması sonucu anında öldürüldü.
• Ayrı bir olayda, kimliği belirsiz silahlı kişiler şehirde başka bir kişiyi doğrudan kurşunla hedef alarak anında ölümüne neden oldu. Kurbanın daha önce devrik rejime bağlı askeri güvenlik şubesinde çalıştığı belirtildi.
• Salahaddin Mahallesi'nde, Halep kırsalındaki el-Abzemu köyünden bir genç benzer koşullarda kimliği belirsiz kişiler tarafından hedef alınarak öldürüldü.

6 Ağustos:

• Lübnan'dan Suriye'ye döndükten sonra Humus kırsalındaki Talkalakh hastanesinde kimliği belirsiz bir cesedin yanında ölü bulunan bir genç, gizemli koşullarda öldürüldü. Genç, ailesiyle birlikte Lübnan ve Suriye sınırını ayıran nehri geçtikten sonra Genel Güvenlik unsurları tarafından alıkonuldu.
• Suriye İnsan Hakları Gözlemevi kaynakları, Humus kırsalındaki Talkalakh'ta ölü bulunan başka bir kişinin cesedinin varlığını doğruladı; ancak olayın koşulları ve detayları henüz netleşmedi.

7 Ağustos:

• Hama kırsalında, Gab Ovası'ndaki Aziziyah köyünde, Perşembe-Çarşamba gecesi yarısından sonra Alavi mezhebine mensup bir genç, evinde kimliği belirsiz silahlı kişiler tarafından doğrudan ateşe maruz kalarak öldürüldü. Olay, kurbanın bir misafiri ağırladığı sırada meydana geldi. Aziziyah, Hama kırsalındaki az sayıdaki Alavi köyünden biri olup, caydırıcı yasaların yokluğunda artan güvenlik gerilimi yaşamaktadır.
• Lazkiye kırsalında, Hafah bölgesi yakınlarındaki Kal'at Salahaddin'de, Mürşidi mezhebine mensup otuzlu yaşlarda bir vatandaşın cesedi korkunç koşullarda ölü bulundu. Ceset üzerinde keskin aletlerle yapılan işkence ve darp izleri vardı. Olay, dört kişinin dini broşürler dağıtması ve yoldan geçenlere dini aidiyetlerini agresif bir şekilde sormasıyla eş zamanlı yaşandı.
• Tartus kırsalındaki Sisniya köyünde, genç bir mühendisin boynu kırıldıktan sonra boğularak öldürülmesi, bölge sakinleri arasında korku ve endişeye neden oldu. Hristiyan toplum, artan suçlar, silahlanma ve cezasızlık ortamında kendilerini güvende hissetmemektedir.
• Hama şehrinde, bir genç, günler önce evine yapılan baskın sırasında Genel Güvenlik birimine bağlı bir devriye tarafından açılan ateş sonucu hayatını kaybetti.

8 Ağustos:

• Kunaytıra kırsalındaki Ciba kasabasından eski askeri personel bir gencin cesedi, Bab Tuma ile Duweila arasındaki yolda arabasının içinde, başına tek kurşunla öldürülmüş olarak bulundu.
• Şam'ın güneyindeki Kiswah bölgesindeki Safa dağı yakınlarında, kimliği belirsiz bir gencin cesedi bulundu. Ceset üzerinde şiddetli işkence ve vücudun çeşitli yerlerinde kurşun izleri vardı.
• Humus'un kuzeydoğusundaki Tal Agar kasabası yakınlarında, Şii mezhebine mensup bir gencin cesedi, dün ailesi tarafından kimliği belirsiz silahlı bir grup tarafından kaçırıldıktan sonra terk edilmiş olarak bulundu.

9 Ağustos:

• Darec bölgesinde, yaklaşık 25 yaşlarında bir gencin cesedi, kaçırılmasından günler sonra bir çukurda, elleri arkadan bağlı olarak bulundu. Genç, Tel Kasabası'ndaki Hanuna Vadisi bölgesindeki cep telefonu satış dükkanından, kendilerini "Genel Güvenlik" unsurları olarak tanıtan maskeli silahlı bir grup tarafından kaçırılmıştı.
• Katana kavşağı yakınlarındaki Yeni Artuz bölgesinde, kimliği belirsiz silahlı kişiler tarafından doğrudan ateşe maruz kalması sonucu bir genç öldürüldü. Genç, kar lastiği satan bir dükkanın yakınındaki arabasında bulunuyordu.

10 Ağustos:

• Humus kırsalındaki Kusayr bölgesine bağlı Hristiyan ağırlıklı Rabla köyünde, motosikletli silahlı bir grubun gerçekleştirdiği saldırıda, Alevi mezhebine mensup üç vatandaş öldürüldü. Kurbanlar bir evin önünde otururken otomatik silahlarla doğrudan ateş açıldı.
• Humus şehrinden dün akşam kaçırıldıktan sonra Alevi mezhebine mensup bir adamın cesedi, daha sonra şehrin hastanelerinden birinde bulundu.

11 Ağustos:

• Humus'un Talkalakh kırsalındaki Amriyah köyünde, kimliği belirsiz silahlı kişiler tarafından Alavi mezhebine mensup bir vatandaş öldürüldü. Kurbanın oğulları daha önce güvenlik güçleri tarafından gözaltına alınmış, kurban ise ekmek dağıtırken öldürülmüştü.

12 Ağustos:

• Zabadani kırsalındaki Ayn Har kasabasında, "Ulusal Savunma" milislerinde bir lider, kimliği belirsiz silahlı kişiler tarafından bir akaryakıt istasyonu yakınında suikasta uğradı. Kurban, 2013 ve 2017 yılları arasında Zabadani bölgesinde Ulusal Savunma komutanlığını üstlenmiş ve Askeri Güvenlik ve Devlet Güvenliği şubeleriyle yakın ilişkisi bulunmaktaydı. Aynı zamanda güvenlik şubeleri ve Ulusal Savunma lehine asker toplama operasyonlarından sorumluydu.
• Halep'in Kasr Bahçesi Mahallesi'nde, iki gün üst üste iki kişi, kimliği belirsiz silahlı kişiler tarafından kurşunlanarak öldürüldü. Öldürülenlerin her ikisi de rejim güvenlik birimleriyle işbirliği yapmakla ve eski rejim dönemindeki geçmiş ihlallerde yer almakla suçlanıyordu.

13 Ağustos:

• Humus'un Abbasiye Mahallesi'ndeki evlerinin balkonuna atılan el bombası sonucu Şii mezhebine mensup bir kız çocuğu ağır yaralandıktan sonra hayatını kaybetti.
• Halep'in Doğu Ansari Mahallesi'ndeki "Cudi Ticaret" ofisinin sahibi, motosikletli iki kimliği belirsiz kişi tarafından doğrudan ateş açılarak öldürüldü. Kurbanın eski rejim güçleriyle işbirliği yapmakla suçlandığı belirtildi.

14 Ağustos:

• Dera kırsalında, Busra Şam ile Süveyda kırsalı arasındaki yolda korkunç bir cinayet yaşandı, bir genç hayatını kaybetti. Suriye İnsan Hakları Gözlemevi'nin elde ettiği bilgilere göre, Genel Güvenlik'e ait olduğu düşünülen bir araç gence doğrudan ateş açtı ve olay yerinde ölümüne neden oldu.
• Hama kırsalındaki Kamhana bölgesinde, eski rejime bağlı silahlı bir grup içinde çalışan bir kişi, kimliği belirsiz silahlı kişilerce düzenlenen bir tasfiye operasyonunda öldürüldü. Kurbanın, bölgede önceki askeri kampanyalara katılmak, şantaj yapmak, haraç kesmek ve gençleri tutuklamak gibi eylemlerle suçlandığı belirtildi, bu da olaya güvenlik boyutu katmaktadır.
• Hama'nın Ceracime Mahallesi'nde, kimliği belirsiz silahlı kişiler tarafından doğrudan kurşunlanması sonucu bir adam öldürüldü.

Suriye İnsan Hakları Gözlemevi'nden Çağrı

Suriye İnsan Hakları Gözlemevi, bu korkunç suçları en şiddetli ifadelerle kınamakta ve yetkilileri failleri derhal ortaya çıkarmaya ve hesap sormaya çağırmaktadır. Gözlemevi ayrıca, ayrım gözetmeksizin tüm sivillerin korunmasını güçlendirmeye ve sivil barışı tehdit eden, mezhepsel bölünme ve kaosa dönüşün önünü açan bu tür ihlallerin tekrarlanmasını engellemeye çağırmaktadır. İlgili makamları, katilleri en hızlı şekilde adalete teslim etmeye ve sivilleri korumak için ciddi bir strateji olmaksızın Suriye toplumunu içeriden yıkan organize suç ve şiddet dalgasının devam etmesi konusunda uyarmaktadır.

Gözaltındakiler işkence altında ölümle burun buruna geliyor. Dayak izlerinin bulunduğu cesetler, geçici hükümetin Ağustos ayının ilk yarısındaki ihlallerini gözler önüne seriyor.

Suriye İnsan Hakları Gözlemevi (SOHR) tarafından belgelenen bilgilere göre, geçici hükümetin Ağustos ayının ilk yarısında (1-11 Ağustos tarihleri arasında) gözaltı merkezleri ve cezaevleri içindeki insan hakları ihlallerinin dehşet verici boyutta devam ettiği ortaya çıkmıştır. Bu süre zarfında, işkence altında hayatını kaybeden bir dizi sivil gencin ölümleri belgelenmiştir.

Sistematik İhlaller ve Kurbanların Profili: Belgelenen vakalar, "uzlaşma kartı" sahipleri, devlet çalışanları ve sivil fotoğrafçılar da dahil olmak üzere farklı kesimlerden vatandaşları hedef alan sistematik bir ihlal modelini ortaya koymaktadır. Bu model; keyfi tutuklamalar, zorla kaybetmeler, ardından vahşi işkenceler ve kurbanların ailelerinin bilgisi dışında gizli defin işlemlerini içermektedir. Bu durum, kanun dışı baskı ve tasfiye uygulamalarının devam ettiğini gözler önüne sermektedir.

Adil Yargılanma ve Hesap Verebilirlik Eksikliği: Belgelenen bilgilere göre, tutukluların çoğu resmi bir suçlamayla karşılaşmamış ve adli makam önüne çıkarılmamıştır. Bu durum, adil yargılanma standartlarının en temel düzeyde bile yokluğunu ve güvenlik birimlerinin herhangi bir denetim veya hesap verebilirlik olmaksızın mutlak yetkilerini sürdürdüğünü yansıtmaktadır.

SOHR'dan Uluslararası Topluma Çağrı: Bu tekrarlanan olaylar karşısında, Suriye İnsan Hakları Gözlemevi, gözaltı merkezlerindeki cinayet ve işkence suçlarına karışanların soruşturulması ve hesap vermesi için bağımsız uluslararası soruşturmaların başlatılması çağrısını yinelemektedir. Gözlemevi, uluslararası toplumu bu ihlallere bir son vermek için insani ve hukuki sorumluluklarını üstlenmeye davet etmektedir; zira bu ihlallerin insanlığa karşı suçlar düzeyine ulaştığı belirtilmektedir.

Belgelenen Bazı Ölüm Vakaları (1-11 Ağustos):

• 1 Ağustos - Lazkiye kırsalı, Cebele: Bir düğün fotoğrafçısı olan genç bir adam, Cebele girişindeki Makas Kavşağı'nda rutin bir devriye tarafından Temmuz ayında herhangi bir suçlama veya tutuklama emri olmaksızın alıkonulmuştu. Bir ay sonra, Genel Güvenlik birimleri tarafından gözaltına alınmasının ardından işkence altında hayatını kaybetmiştir. Ailesi, Lazkiye'deki bir hastaneye kaldırıldığını ve ardından işkence altında öldüğünü öğrenmiştir. Adli tabip raporu, ölümün işkenceden kaynaklandığını doğrulamıştır. Kurbanın ailesi, herhangi bir muhalif veya siyasi faaliyette bulunmadığını, yalnızca düğünler ve etkinlikler için fotoğrafçı olarak çalıştığını teyit etmiştir.
• 2 Ağustos - Humus: Humus'taki Suriye hükümetine bağlı bir cezaevinde, El Fahura kontrol noktasında tutuklanmasından aylar sonra bir genç işkence altında hayatını kaybetmiştir. Ailesi cesedini Adli Tıp Merkezi'ndeki asılı fotoğraflar aracılığıyla teşhis etmiştir. SOHR, işkence altındaki cinayetlere karışanların hesap vermesini ve cezadan muafiyetlerinin önlenmesini talep etmektedir.
• 4 Ağustos - Humus Merkez Cezaevi: Humus'un Abbasiye Mahallesi'nden bir genç, zorla kaybedilmesi ve keyfi tutuklanmasından aylar sonra Humus Merkez Cezaevi'nde işkence altında hayatını kaybetmiştir. Genç, "uzlaşma kartı" sahibi olmasına rağmen, yılın başında El Fahura kontrol noktasında tutuklanmıştır. Ailesi, kendisinin hala hayatta olduğuna dair güvenlik birimlerinden güvenceler almış ve bu da onları cezaevine para, yiyecek ve giysi göndermeye devam etmeye teşvik etmiştir, ancak daha sonra işkence sonucu hayatını kaybettiği anlaşılmıştır.
• 4 Ağustos - Hama kırsalı, Bilkasa köyü: Abbasiye Mahallesi'nde Genel Güvenlik birimleri tarafından tutuklandıktan 24 saatten kısa bir süre sonra Alevi mezhebine mensup bir vatandaş işkence altında hayatını kaybetmiştir. Gözlemevi kaynaklarına göre, bu olay uluslararası hukuk ve insan hakları kurallarının açık bir ihlalidir, zira kendisine resmi suçlama yöneltilmeden veya adli bir makam önüne çıkarılmadan infaz edilmiştir. Ailesi, ölümünden veya gömüldüğü yerden ancak daha sonra haberdar olmuştur; cesedi, ailesinin bilgisi veya katılımı olmadan Humus'taki bir mezarlıkta gizlice defnedilmiştir.
• 7 Ağustos - Humus kırsalı, El Hayısa köyü: Humus'un kuzeybatı kırsalındaki Misyaf yolunda, El Hayısa köyünden bir genç, rejimin güvenlik birimleri tarafından 2025 yılının Şubat ayında tutuklanmasından günler sonra hayatını kaybetmiştir. SOHR aktivistlerine göre, genç sivil bir tarım müdürlüğü çalışanıydı ve askeri veya siyasi bir faaliyete karışmamıştı. Ailesi, aylarca süren yorucu bir arayıştan sonra oğullarının Humus Merkez Cezaevi'nde tutulduğunu öğrenmiş; ancak daha sonra oğullarının cezaevi içinde öldüğü ve cesedinin aileye teslim edilmeden veya bilgilendirilmeden Tel Nasr mezarlığına gizlice defnedildiği bilgisi kendilerine ulaşmıştır.
• 11 Ağustos - Halep, Kalasa Karakolu: Halep'ten bir genç, Kalasa Karakolu cezaevi içinde vahşice işkenceye maruz kalması sonucu hayatını kaybetmiştir. SOHR kaynaklarına göre, memurlar gence şiddetli bir şekilde saldırmış, hassas bölgelere darbeler vurarak kalp krizi geçirmesine ve anında hayatını kaybetmesine neden olmuştur. Adli tabip raporu, ölümün işkenceden kaynaklandığını doğrulamıştır. Bu olay, halk arasında büyük bir öfke ve hoşnutsuzluk yaratmış, olayın sorumlularının hesap vermesi ve koşullarının açıklığa kavuşturulması talepleri yükselmiştir.

Bu vakalarla birlikte, "geçici hükümet"in cezaevlerinde işkence kurbanlarının sayısı 51 tutukluya yükselmiş, bunların çoğu Humus Valiliği'nden gelmektedir. Bu, gözaltı merkezlerindeki ihlallerin ve ölümlerin artması konusunda endişe verici bir göstergedir.