Şam’daki hava üssüne ABD konuşlanması, İsrail–Suriye güvenlik paktının altyapısını oluşturuyor. Trump, Suriye Devlet Başkanı Şaraa’yı Pazartesi günü Beyaz Saray’da ağırlayacak.
AMMAN / ŞAM – Ortadoğu’da dengeleri değiştirecek bir gelişme yaşanıyor. ABD, Suriye’nin başkenti Şam’da bulunan bir hava üssüne asker konuşlandırmak için hazırlık yapıyor. Reuters’a konuşan altı farklı kaynak, planın Washington’un İsrail ve Suriye arasında yürüttüğü güvenlik anlaşmasının uygulanması açısından stratejik önem taşıdığını bildirdi.
Bu hamle, Bashar Esad’ın devrilmesi ve Ahmed el-Şaraa liderliğinde şekillenen yeni Suriye yönetiminin dış politikada ciddi bir yön değişikliğine gittiğinin en somut adımı olarak görülüyor. Suriye, onlarca yıl sonra ilk kez ABD ile aynı güvenlik mimarisinin parçası olma ihtimaline yaklaşıyor.
İlk Kez Bir Suriye Lideri Beyaz Saray’da
ABD Başkanı Donald Trump, Pazartesi günü Suriye Devlet Başkanı Ahmed el-Şaraa ile bir araya gelecek. Bu ziyaret, iki ülke ilişkilerinde soğuk savaş niteliğindeki 40 yıllık dönemin kapanışı olarak değerlendiriliyor.
Diplomatik çevrelere göre Washington, Şam’ı İran ekseninden tamamen koparmak ve İsrail sınırında “rejim garantili istikrar” yaratmak istiyor. Bu nedenle kurulacak üs, sadece askeri değil aynı zamanda siyasi bir mesaj olarak da önem taşıyor.
Üs Gizli Değil, Ama Sessizce Hazırlanıyor
Pentagon ve Şam yönetimi konuya dair resmi açıklama yapmasa da Reuters’ın konuştuğu askeri ve siyasi kaynaklara göre:
-
ABD, üssün pistinin kullanılabilirliğini C-130 uçuşlarıyla test etti
-
Üs, lojistik – istihbarat gözetimi – yakıt ikmali – insani operasyonlarda kullanılacak
-
Suriye egemenliği korunacak, üs tam anlamıyla Amerikan kontrolünde olmayacak
-
ABD askerlerinin ne zaman sevk edileceği açıklanmadı, ancak “çok yakında” değerlendirmesi yapılıyor
Üssün bulunduğu bölge, Güney Suriye'de oluşturulması planlanan askerden arındırılmış hattın kritik noktası.
İsrail–Suriye Anlaşmasının “Sahadaki Gözü”
Washington, bölgede iki benzer model uyguluyor:
| Ülke | ABD’nin Rolü | İzlenen Hat |
|---|---|---|
| Lübnan | Gözlem misyonu | Hizbullah – İsrail ateşkesi |
| İsrail | Gözetim merkezi | Hamas – İsrail ateşkesi |
Şam’daki üsle birlikte bu üçgen tamamlanmış olacak. ABD’nin amacı, yalnızca çatışmaları izlemek değil; hiçbir tarafın sahadaki taahhütlerini ihlal etmemesini sağlamak.
ABD’nin Büyük Oyun Planı: İran’ı Geri İtmek, Suriye’yi Kazanmak
Uzmanlara göre bu gelişmenin üç temel stratejik amacı var:
-
İran’ın Suriye’deki askeri etkinliğini sınırlamak
-
İsrail sınırında rejim garantili güvenlik çemberi kurmak
-
Yeni Suriye yönetimini Batı eksenine bağlayarak Rusya–İran ortaklığını kırmak
Suriye yıllardır İran destekli milislerin geçiş hattı olarak kullanılıyor. ABD’nin üssü devreye girerse, bu hat ciddi biçimde zayıflayacak.
Suriye, ABD koalisyonuna katılıyor
Reuters’a konuşan hem ABD’li hem Suriyeli yetkililer, Şam’ın kısa süre içinde ABD öncülüğündeki IŞİD karşıtı koalisyona katılacağını söyledi. Bu, 2011’den bu yana ilk kez Suriye ordusunun uluslararası bir askeri koalisyonla eşgüdüm içinde hareket etmesi anlamına geliyor.
Bu süreçte CENTCOM Komutanı Brad Cooper’ın 12 Eylül’de Şam’a gerçekleştirdiği gizli ziyaret, kritik dönüm noktası olarak görülüyor.
Anlaşma Neden Hâlâ İmzalanmadı?
ABD, İsrail–Suriye güvenlik paktını Eylül’deki BM Genel Kurulu’nda açıklamak istedi ancak:
-
Sınır güvenliği maddelerinde
-
Milis grupların statüsünde
-
İran’ın sahadan çekilme takviminde
taraflar arasında görüş ayrılığı çıktı.
Şimdi Washington, yıl bitmeden anlaşmanın imzalanması için Şam üzerinde diplomatik baskıyı artırıyor.
Yeni Suriye İçin Yeni Bir Mimari
Şaraa yönetimi, ABD ile iş birliğini aynı zamanda içerdeki meşruiyeti güçlendirmek için de kullanmak istiyor. Suriye yönetimi kaynakları, ülkenin “yıkıcı bir bağımlılıktan çıkıp bölgesel entegrasyona” yöneldiğini savunuyor.
Özetle:
-
Suriye, İran çizgisinden uzaklaşıyor
-
ABD ilk kez Şam’da kalıcı bir varlık kuruyor
-
İsrail sınırı “uluslararası gözetim” altına giriyor
-
Ortadoğu’da 2011 sonrası en büyük jeopolitik değişim yaşanıyor
Bölge Ne Diyor?
İsrail: Anlaşmayı destekliyor ancak İran’ın tamamen çekilmesinde ısrarcı
İran: Suriye’nin batıya yönelmesini “ihanet” olarak nitelendiren açıklamalar yaptı
Rusya: Sessiz, ancak sahadaki kontrolün kaybından endişeli
Türkiye: Kuzey Suriye’deki ABD varlığının artmasından rahatsız
Sonuç: ABD, Suriye’de Oyun Kurucu Tartışmasız Geri Döndü
İç savaş boyunca Suriye’yi kaybeden Washington, şimdi Şam’la masaya oturarak bölgenin yeni güvenlik mimarisini kendi eliyle şekillendirme fırsatı yakalamış görünüyor.
Eğer anlaşma imzalanırsa:
-
Suriye–İsrail sınırında 50 yıldır ilk kez resmî bir güvenlik mekanizması kurulacak
-
ABD, İran’ı bölgeden dışlama hedefine bir adım daha yaklaşacak
-
Suriye ekonomik yardım ve yeniden inşa fonlarına ulaşabilecek
Bu nedenle Şam’daki üs sadece askeri bir hamle değil, uzun vadeli bir jeopolitik yeniden kurma operasyonu olarak değerlendiriliyor.
