Afganistan Geçici Hükümeti’ne bağlı Yüksek Geri Dönüşler Komisyonu, 16 Nisan Çarşamba günü Pakistan ve İran’dan toplam 1.072 ailenin—5.671 kişinin—ülkeye döndüğünü açıkladı. Geri dönüşler, doğudaki Nangarhar vilayetindeki Torkham, güneydeki Kandahar vilayetindeki Spin Boldak ve batıdaki Herat vilayetindeki İslam Qala sınır kapılarından gerçekleşti.
Politik Arka Plan: “Yeniden İnşa İçin Vatana Dönün” Çağrısı
Afganistan Geçici Hükümeti, uzun süredir yurtdışındaki Afgan vatandaşlarını ülkelerine dönmeye ve savaşın yıktığı ülkenin yeniden inşasına katkı sunmaya çağırıyor. Komisyonun açıklamasında, “Afgan halkını, kendi vatanlarında onurlu ve üretken bir yaşam kurmaları için geri dönmeye davet ediyoruz” denildi.
Yapılan çağrılar, özellikle İran ve Pakistan’daki sıkılaştırılmış göçmen politikalarının da etkisiyle son haftalarda karşılık bulmaya başladı. Hâlihazırda yurt dışında yaşayan yaklaşık 7 milyon Afgan’ın büyük bir kısmı bu iki komşu ülkede, çoğu ise belgesiz göçmen statüsünde bulunuyor.
İnsani Boyut: Temel Hizmetlere Erişimde Acil İhtiyaçlar
Afganistan’a dönen binlerce kişinin önemli bir bölümü yıllardır sınır dışında yaşam mücadelesi veriyordu. Bu ailelerin bir kısmı düzensiz koşullarda, geçici barınaklarda yaşıyor; bir kısmı ise göçmen haklarına erişemeden çalışmak zorunda kalıyor. Dönüş sonrası barınma, gıda, sağlık ve eğitim gibi temel hizmetlere erişim konusu, sahadaki en acil gündemlerden biri olarak öne çıkıyor.
İnsani yardım kuruluşları, mevcut geri dönüş temposunun sürmesi halinde sınır bölgelerindeki kapasitenin aşılabileceği ve merkezî yardımların gecikebileceği uyarısında bulunuyor. Özellikle kadınlar, çocuklar ve yaşlılar için özel sağlık ve psikososyal destek programlarının acil olarak devreye alınması gerektiği vurgulanıyor.
Teknik Süreç: Sınır Kapılarında Lojistik ve Kayıt Mekanizmaları Test Ediliyor
Yüksek Geri Dönüşler Komisyonu, Torkham, Spin Boldak ve İslam Qala geçiş noktalarında yüzlerce görevliyle lojistik destek ve kimlik kayıt işlemlerini koordine ediyor. Dönüş yapan aileler için geçici barınma alanları oluşturulurken, sağlık kontrolleri ve ilk yönlendirmeler yerel idarelerce organize ediliyor.
Yetkililer, kayıt sürecinde belgeli ve belgesiz ayrımının dikkatle yapıldığını; uzun vadede ise bu kişilerin toplumsal entegrasyonu için yerel yönetimlerle iş birliği içinde çalışıldığını belirtti.
Öte yandan, geri dönüşlerin güvenli, gönüllü ve insan onuruna yakışır biçimde sürdürülmesi çağrısı yinelenirken; ulusal ve uluslararası kamuoyunun bu sürece daha güçlü destek vermesi gerektiği vurgulandı.
