Tekirdağ Milletvekili Cem Avşar, Afetlere yönelik yapılan hazırlıkları ve Sındırgı depremi ile Gebze’de kendiliğinden çöken binayı Meclis gündemine taşıdı.
Avşar, İçişleri Bakanı Ali Yerlikaya tarafından cevaplaması istemiyle konuya ilişkin yazılı soru önergesi verdi.
Önergede Türkiye’nin, dünyanın en fazla diri fay hattına sahip ülkelerinden biri olduğuna ve son 120 yılda 80 bin canın depremlerde kaybedildiğine dikkat çeken Avşar, buna karşın 2 milyon bağımsız birimin acil dönüşüm beklendiği, insanların kendiliğinden çöken binaların altında kaldığını, sokakta sabahladığını, yapılan birçok plan ve projenin sahada etkisinin görülmediğini ve kağıt üstünde kaldığını belirtti.
Avşar, sorularında; UDSEP’le amaçlanan, afet anı ve sonrasında gereksinim duyulan sağlık tesisleri, tahliye koridoru, toplanma ve geçici barınma alanları ve acil durumda kullanılacak tesislere ilişkin Marmara Bölgesinde ne tür tedbirlerin alındığı, ülkemizde kaç risk azaltma pilot yerleşim merkezi bulunduğu, afetlere etkin müdahaleyi sağlamak amacıyla hazırlanmış ve birçok bakanlığın ve kamu kurum ve kuruluşun doğrudan veya dolaylı ilişkili olduğu TAMP’ın Sındırgı’da devreye alınıp alınmadığı, TAMP kapsamında ülke genelinde ne tür çalışmalar yapıldığı, Marmara Bölgesinde İRAP’ların tamamlanma ve uygulama oranının ne olduğu, İRAP kapsamında Sındırgı Bölgesinde ne tür tedbirler alındığı, yerel yönetimlerle işbirliği yapılıp yapılmadığı, 23 yıllık iktidar sürecinde hazırlanan plan ve programların hayata geçme oranı ile saha etki analizleri ve sonuçlarının değerlendirilmesine ilişkin bir çalışma yapılıp yapılmadığı gibi soru işaretleri içeren birçok konuyu Bakan Yerlikaya’ya sordu.
‘Dünyanın en fazla diri fay hattına sahip ülkelerinden biriyiz’
Ülkemiz, dünyanın en önemli sismik kuşaklarından birisi olan Alp-Himalaya Kuşağı üzerinde yer aldığını, haritalanmış olan 485 diri fay ile toprakları üzerinde dünyanın en fazla diri fayına sahip ülkesi olduğunu belirten Avşar; “Bu faylar Kuzey Anadolu, Doğu Anadolu ve Batı Anadolu fay hatları olup 14.500 km’lik uzunluğa sahip ve tarih boyunca en büyük depremlere yol açan fay sistemlerinin başında gelmektedir. “, dedi.
‘Son 120 yılda 80 bin canımızı depremlerde kaybettik’
Avşar, 6 Şubat 2023 tarihinde yaşanan Kahramanmaraş merkezli depremler ve sonrasında yaşanan irili ufaklı birçok deprem ve sarsıntı bu jeolojik riskin acı bir gerçeğe dönüşebileceğini bir kez daha gösterdiğini ve ülkemizde son 120 yılda 80 bin canımızı depremlerde kaybedildiğini, büyük maddi hasar ve zararların yaşandığını belirtti.
‘2 milyon bağımsız birim acil dönüşüm bekliyor’
Ülkenin genel konut stok yapısına değinen Avşar, resmi açıklamalara göre hala ülkemizde 6 milyon bağımsız birimin risk altında olduğu ve bunun 2 milyonu ise acil dönüşüme girmesi gerektiğini ifade etti.
‘Birçok plan yapıldı, proje ilan edildi’
Avşar, 23 yıllık süreçte çeşitli planlar ve programlar geliştirildiği, birçok çalıştayın yapıldığı ve projenin ilan edildiğini ancak saha da ve uygulamada etkisinin görülmediğini belirtti ve söz konusu projelere dikkat çekti.
‘UDSEP-2023 ile dirençli yaşam alanları amaçlandı’
Avşar, 2011 yılında AFAD koordinasyonunda Ulusal Deprem Stratejisi ve Eylem Planı 2023 (UDSEP-2023) hazırlandığını ve bu planla, ‘depremlerin neden olabilecekleri fiziksel, ekonomik, sosyal, çevresel ve politik zarar ve kayıpları önlemek veya etkilerini azaltmak ve depreme dirençli, güvenli, hazırlıklı ve sürdürülebilir yeni yaşam çevreleri oluşturmanın amaçlandığını belirtti.
‘TAMP ile afetlere etkin müdahale edilecekti’
Türkiye Afet Müdahale Planı (TAMP); ülkemizde yaşanan afetlerden elde edilen tecrübeler doğrultusunda afetlere etkin müdahaleyi sağlamak amacıyla hazırlandığını ve 03 Ocak 2014 tarihli 28871 Sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girdiğini belirten Avşar, birçok bakanlık ve kamu kurum ve kuruluşu çözüm ortağı olarak görevlendirildiğini ifade etti.
‘İRAP’larla illerdeki afet riskleri azaltılacaktı’
Avşar, İl Afet Risk Azaltma Planların güvenle yaşamak, afetlerden dolayı oluşabilecek can, mal vb. kayıpları azaltmak/önlemek, afet risk azaltma bilincini oluşturmak, paydaşlar arasındaki iş birliğini artırmak, afet sonrasında müdahale ve iyileştirme için yapılan harcamaların ve kaynakların etkili kullanımını sağlamak kısaca illerdeki afet risklerini azaltmak amacıyla hazırlandığını belirtti.
‘Ne yazık ki, bu planlar kağıt üstünde kaldı’
Avşar, sözlerine şöyle devam etti; “Bu planlar oluşturulan takvim kapsamında uygulamaya alınmış ve afetlere karşı mal ve can ehemmiyeti sağlamış olmaları gerektiği halde, Balıkesir Sındırgı’da olduğu gibi her sarsıntı; deprem öncesi, deprem anı ve sonrası için koordinasyon eksiklikleri, anlık ve hızlı müdahale, geçici barınma ve toplanma alanları, ilk yardım gibi çalışmalarının istenilen düzeyde olmadığı göstermekte ve kendiliğinden çöken binalar ise yapı stokumuzun direncini ortaya koymaktadır.”
Avşar, konuya ilişkin Bakan Yerlikaya’ya birtakım soru sordu.
UDSEP kapsamında “Afet anı ve sonrasında gereksinim duyulan sağlık tesisleri, tahliye koridoru, toplanma ve geçici barınma alanları ve acil durumda kullanılacak tesislerin tanımlarının yapılması nüfusa ve gereksinimlere göre bunların standartlarının belirlenmesi gerekmektedir. Ayrıca mekânsal planlamalarda acil durumda kullanılacak alan ve yapılar, ulaşım, sağlık hizmetleri, geçici barınma ve lojistik gibi fonksiyonlar bir bütün olarak dikkate alınmalıdır.”, şeklinde belirlenen amaç bağlamında Marmara Bölgesi başta olmak üzere ülke genelinde ne tür tedbirler alınmıştır? Mevcut yapıların yüzde kaçı bu standart ve fonksiyonlara sahiptir?
UDSEP kapsamında, “Depremlere duyarlı kentsel ve kırsal alanlarda pilot yerleşim merkezleri kurularak risk azaltma planları uygulamaya geçirilecektir.” şeklinde belirlenen eylem ile son bir yılda sürekli depremle gündeme gelen Balıkesir ilimizde bir pilot yerleşim merkezi kurulmuş mudur? Ülkemiz genelinde kaç pilot yerleşim merkezi bulunmaktadır? Bu merkezlerin il ve bölge bazında dağılımı nasıldır?
Afetlere etkin müdahaleyi sağlamak amacıyla hazırlanmış ve tüm bakanlıkların ve birçok kamu kurum ve kuruluşun doğrudan veya dolaylı ilişkili olduğu TAMP, Balıkesir Sındırgı’da devreye alınmış mıdır? Sürekli deprem ve sarsıntı yaşayan söz konusu bölge başta olmak üzere TAMP kapsamında ülke genelinde ne tür çalışmalar yapılmıştır?
Depremin en çok konuşulduğu ve meydana gelmesi durumunda can kayıplarının yanında ülkenin bir bütün olarak ekonomik ve sosyal açıdan etkileneceği sabit olan Marmara Bölgesinde İRAP’ların tamamlanma ve uygulamaya alınma oranı nedir? Balıkesir İl Risk Azaltma Planı kapsamında Sındırgı Bölgesi başta olmak üzere ne tür tedbirler alınmıştır? Bu hususta yerel yönetimlerle bir işbirliği yapılmış mıdır?
23 yıllık iktidar sürecinde ülkemizin taşıdığı jeolojik riskler dikkate alınarak hazırlanan ve uygulama takvimlerinin sonuna gelinen söz konusu plan ve programların hayata geçme oranı nedir? Saha etki analizleri ve sonuç değerlendirme çalışmaları yapılmış mıdır?
