HÜKMÜN AÇIKLANMASININ GERİ BIRAKILMASI NEDİR?
"Hükmün açıklanmasının geri bırakılması," hukuki bir terimdir ve bir mahkeme kararının kesinleşmesi durumunda, mahkeme tarafından verilen cezanın belirli bir süreyle (genellikle belirli bir denetim süresi boyunca) infaz edilmemesini ifade eder. Bu süre zarfında suçlu, belirli şartları yerine getirmesi durumunda cezanın uygulanmasından kurtulabilir.
Hükmün açıklanmasının geri bırakılması genellikle suçlunun ilk kez hafif bir suç işlediği ve topluma geri dönme konusundaki isteğinin ve yeteneğinin değerlendirilmesi amacıyla kullanılır. Bu süreçte suçlu, belirli bir süre boyunca belirli şartları yerine getirmek zorundadır. Bu şartlar, suça yeniden karışmamayı, topluma faydalı olacak bir işte çalışmayı, eğitim veya tedavi programlarına katılmayı içerebilir. Süre sonunda, suçlu belirli şartları yerine getirdiyse, mahkeme kararı düzeltilir ve suçlu suçsuz ilan edilir; yani suçlu hükümlü olarak kaydedilmez.
Bu yöntem, suçluların topluma yeniden kazandırılması ve düzeltilmeleri amacıyla kullanılır. Ancak, bu tür bir karar, mahkemenin takdirine ve yerel yasal düzenlemelere bağlı olarak değişebilir. Bu nedenle, hükmün açıklanmasının geri bırakılması ile ilgili ayrıntılı bilgi almak için yerel yasaları ve hukuki uzmanları incelemeniz önemlidir.
HÜKMÜN AÇIKLANMASININ GERİ BIRAKILMASININ ŞARTLARI NELERDİR?
Hükmün açıklanmasının geri bırakılması, bir mahkeme tarafından belirli bir suçu işlediği tespit edilen bir kişi için uygulanabilen bir hukuki prosedürdür. Bu durumda, mahkeme suçluyu cezalandırmadan önce belirli şartları yerine getirmesine izin verir. Hükmün açıklanmasının geri bırakılabilmesi için genellikle şu şartlar aranır:
İlk Kez Suç İşlemiş Olma: Kişinin daha önce ağır bir suçtan mahkum olmamış olması, hükmün açıklanmasının geri bırakılabilmesi için olumlu bir faktördür.
Suçun Ciddiyeti: Suçun türü ve ciddiyeti de göz önüne alınır. Daha hafif suçlar, bu tür bir düzenlemenin yapılmasını daha olası kılar.
Suçu Kabul Etme: Suçu işlediğini kabul etme ve pişmanlık duyma, mahkeme tarafından olumlu bir şekilde değerlendirilir.
Mağdurun Onayı: Mağdur, suçlunun hükmün açıklanmasının geri bırakılmasını destekliyorsa, bu durum mahkemede olumlu bir etki yaratabilir.
İyi Bir Karakter: Suçlunun genelde iyi bir karaktere sahip olduğunu ve toplumda saygın bir şekilde yaşadığını gösteren kanıtlar, hükmün açıklanmasının geri bırakılması için olumlu bir etken olabilir.
Denetim Süresi: Mahkeme, suçlunun belirli bir denetim süresi boyunca belirli şartları yerine getirmesini talep edebilir. Bu şartlar, suçsuz kalmayı, topluma faydalı olacak bir işte çalışmayı, eğitim veya tedavi programlarına katılmayı içerebilir.
Uygulanacak Yasalar: Hükmün açıklanmasının geri bırakılması ile ilgili kurallar ve şartlar, ülke veya eyalet yasalarına göre değişiklik gösterebilir. Bu nedenle, uygulanacak yasaları ve yerel düzenlemeleri dikkate almak önemlidir.
Yukarıda sıralanan şartlar, genel olarak hükmün açıklanmasının geri bırakılması için gereken koşullardır. Ancak, her durum farklı olduğundan, mahkeme kararını verirken tüm faktörleri değerlendirir. Hükümetin yerel yasalarına ve düzenlemelerine göre değişiklik gösterebileceğinden, spesifik şartları anlamak için bir avukattan veya hukuk uzmanından yardım almak önemli olacaktır.
HAGB Kararı Hangi Hallerde Verilir?
Sanığa yüklenilen suçtan yapılan yargılama sonucunda 2 yıl veya daha az süreyle hapis veya adli para cezası verilmesi halinde hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı verilecektir. Sanık hakkında hakim temel bir ceza belirleyecek, ceza üzerinden indirim halleri bulunuyor ise (teşebbüs, meşru müdafaa, haksız tahrik, etkin pişmanlık gibi) indirim uygulanması sonrasında 2 yıl hapis veya daha az hapis, adli para cezası uygulanabilecektir.
Kanunda adli para cezasına ilişkin herhangi bir sınırlama getirilmemiş, yalnızca hapis cezasına üst sınır getirilmiştir.
Sanığın daha önceden kasıtlı olarak işlediği bir suçtan mahkum olmaması gerekmektedir. Taksirli suçtan mahkum olması olması, hagb kararı verilmesine engel değildir. İlk suç ile ikinci suçun işlenme tarihleri bu konuda önem teşkil etmektedir. Kişinin kasıtlı olarak işlemiş olduğu suç nedeniyle mahkumiyet kararı verildikten ve kararın kesinleşmesinden sonra ikinci suçun işlenmiş olması gerekmektedir.
Sanığın kişilik özelliği, duruşmadaki tutum ve davranışları ile yeniden suç işlemeyeceği kanaatine varılması,
Suçtan mağdur olan veya kamunun suç nedeniyle uğramış olduğu zararın aynen iade edilmesi veya suçtan daha öncesi hale getirilmesi, zararın giderilmesi,
Hagb kararı verilmeden önce sanığa rızası olup olmadığına dair soru sorulmaktadır. Rızası olmadığı halde hagb kararı verilmeyecektir.
HAGB Kararının Kesinleşmesi ve Sonucu
Kararın kesinleşmesi hükmün tefhiminden (okunmasından) itibaren 7 gün içerisinde, sanık duruşmada değil ise kararın tebliğinden itibaren 7 gün içerisinde karara itiraz edilmez ise karar kesinleşmiş olacaktır. Bunun yanında yasal itiraz süresi içerisinde itiraz yoluna başvurulmuş, karar itiraz merci tarafından reddedilmiş ise karar kesinleşmiş olacaktır.
Sanık hakkında verilen hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararının kesinleşmesi ile birlikte 5 yıllık denetim süresine tabi olacaktır. Denetim süresi içerisinde sanığın sıfatı devam edecektir.
Sanık denetim süresi içerisinde bir suç işler ise ikinci işlemiş olduğu suç üzerinden yeniden hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı verilemeyecektir. Denetim süresi içerişinde yeniden suç işler, sanık hakkında mahkumiyet kararı verilir ve hüküm kesinleşir ise hükmün açıklanması yönünde karar verilecektir.
Sanık denetim süresi içerisinde yeniden kasıtlı bir suç işlemez ise denetimli serbestlik süresi sonunda düşme yönünde karar verilecektir. Düşme kararına karşılık istinafa başvuruda bulunulabilecektir.
HAGB Denetimli Serbestlik Süresi Ne Zaman Başlar ve Biter?
Hakim sanık hakkında vermiş olduğu 5 yıllık denetimli serbestlik süresinde 1 yıldan fazla olmama kaydıyla “denetimli serbestlik hükümleri”ne tabi tutulabilir. Hakimin takdirindedir, denetimli serbestlik hükümlerinin uygulanmasına karar verme şartı bulunmamaktadır. Denetimli serbestlik hükmüne göre neye karar verebilir:
Bir meslek veya sanat sahibi değil ise meslek veya sanat sahibi olması amacıyla eğitim programına devam etmesi,
Meslek veya sanat sahibi ise kamu kurumunda veya özel olarak aynı meslek veya sanatı icra eden bir başkasının gözetimi altında ücret karşılığında çalıştırılmasına,
Belli yerlere gitmekten yasaklanmasına,
Belli yerlere devam etmek hususunda yükümlü kılınmasına karar verilmektedir.
Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 231. maddesinin 11. fıkrasında sanığın bu süre içerisinde denetimli serbestlik hükümlerine aykırı davranması, yükümlülükleri yerine getirememesi halinde cezanın yarısına kadar belirleyeceği bir kısmının infaz edilmemesine ya da koşullarının varlığı halinde hapis cezasının ertelenmesine veya seçenek yaptırımlara çevrilmesi yönünde yeniden mahkumiyet hükmü kurulabilir denilmiştir. Denetimli serbestliğin başlangıç ve bitiş tarihi mahkeme tarafından mutlaka belirtilecektir.
Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması Memuriyete Engel Mi?
657 Sayılı Devlet Memurları Kanunu’nda memuriyete engel teşkil edecek suçlar ve alınan ceza miktarına göre memuriyete engel olunan durumlar belirtilmiştir.
Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı, sanık hakkında hiçbir hukuki sonuç doğurmamaktadır, memuriyete engel bir durum değildir. Sanık hakkında hükmün açıklanmasının geri bırakılması (hagb) kararının verilmesi halinde memuriyetine engel durum teşkil etmeyecektir.
Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması Kararı Sicile İşler Mi?
Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı adli sicil kaydında görülmemektedir. E-devlet üzerinden veya adliyeye başvuruda bulunarak alınan sabıka kaydında hagb kararı görülmemektedir.
Hagb kararı ancak yargılama aşamasında Cumhuriyet savcısı, hakim veya mahkemenin talebi üzerine istenilebilecektir.
Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması Arşiv Kaydında Çıkar Mı?
Arşiv kaydı, hükümlünün cezasının infazından sonra silinerek arşiv kaydına alınmaktadır. Hükümlünün arşiv kaydı 5 yıl tutulmaktadır. Adli sicil (sabıka kaydı) ile farklıdır. Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı, arşiv kaydında değil adli sicil kaydında yalnızca hakim, Cumhuriyet savcısı ve mahkeme tarafından talep edilmesi halinde çıkmaktadır.
Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması Kararına İtiraz
Hagb kararı verilmesi halinde mahkemenin vermiş olduğu karara karşılık istinaf veya temyiz yoluna başvurulamayacaktır. HAGB kararına karşı itiraz yoluna başvuruda bulunabilinir.
Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 268. maddesinde itiraz yoluna başvuru usulü düzenlenmiştir. Kararın öğrenilmesinden itibaren 7 gün içerisinde kararı veren mercie bir dilekçe verilerek veya zabıt katibine beyanda bulunularak tutanağa geçirilmesi koşuluyla itirazını gerçekleştirebilir. Sanık karar verilir iken duruşmada değil ise kendisine kararın tebliğ edilmesinden itibaren 7 gün içerisinde itiraz hakkını kullanabilecektir.
Hakim itirazı yerinde görür ise kararını düzeltir, kararı yerinde görmez ise itirazı incelemeye yetkili merciye gönderecektir (CMK madde 268/2).
Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararını veren asliye ceza mahkemesinin kararına yapılacak itiraz incelemesini yargı çevresine bulunduğu ağır ceza mahkemesine, ağır ceza mahkemesinin kararına karşılık itirazın incelenmesi ise o yerde ağır ceza mahkemesinin birden çok mahkemesinin bulunulması halinde numara olarak kendisini izleyen daire olan ağır ceza mahkemesi gerçekleştirecektir (CMK madde 268/3-c).
İtiraz mercii kararın hukuka uygun olup olmadığını inceleyecektir. Dosyada yalnızca hagb kararına ilişkin inceleme gerçekleştirecektir ve itiraz dosya üzerinden gerçekleştirilecek, yeniden duruşma günü verilmeyecektir.
