Dünya İdam Karşıtı Günü öncesinde İran genelinde 52 cezaevinde tutuklular açlık grevine başladı. Aynı hafta içinde 7 siyasi tutuklu idam edildi. İnsan hakları örgütleri, İran’ın devlet eliyle gerçekleştirilen infazlarda dünya birinciliğini sürdürdüğünü açıkladı.
İran’da her Salı günü düzenlenen “İdamlara Hayır Salıları (No to Execution Tuesdays)” kampanyası 89. haftasına girerken, 52 cezaevinde tutuklular açlık grevine başladı. Kampanya, 10 Ekim Dünya İdam Karşıtı Günü öncesinde ülke genelinde idam cezalarına karşı en geniş katılımlı sivil direnişlerden biri olarak değerlendiriliyor.
Ahvaz ve Ghezel Hesar Cezaevlerinde 7 siyasi tutuklu idam edildi
İran İnsan Hakları Örgütü (IHRNGO) ve yerel kaynaklara göre, 4 Ekim 2025 tarihinde Ahvaz ve Ghezel Hesar cezaevlerinde yedi siyasi tutuklu idam edildi.
İdam edilenlerin kimlikleri şöyle açıklandı:
-
Ali Mojadam
-
Mohammadreza Moghaddam
-
Moein Khanfari
-
Habib Deris
-
Adnan Mousavi Ghabishavi
-
Salem Mousavi Alboshoukeh
-
Saman Mohammadi Mohammadi Khiyareh (Kürt siyasi tutuklu)
Aynı gün, İran Yüksek Mahkemesi, siyasi tutuklu Mohammad Javad Vafaei-Sani hakkında verilen idam kararını üçüncü kez onayladı.
Bir yılda en az 1.695 kişi idam edildi
Uluslararası Af Örgütü (Amnesty International) ve İran merkezli insan hakları kuruluşlarının verilerine göre, Ekim 2024 – Ekim 2025 döneminde en az 1.695 idam gerçekleştirildi.
2025 yılının ilk altı ayında kaydedilen 957 infaz, son on yılın en yüksek oranlarından biri olarak raporlandı.
Uzmanlar, İran’da yürütülen infazların “gizli idamlar” dâhil edilmediği için gerçekte çok daha yüksek olabileceğini belirtiyor.
Amnesty International’ın 2025 yılı değerlendirmesine göre, 113 ülke idam cezasını tamamen kaldırmış durumda. Buna karşın İran, devlet eliyle infazlarda dünyanın ilk sıralarında yer almaya devam ediyor.
“İdamlara Hayır” kampanyası büyüyor
Kampanyaya katılan sivil gruplar, idam cezalarının bir “devlet şiddeti aracı” olarak kullanılmasına karşı ortak bir ses oluşturduklarını belirtti.
Öğretmenler, işçiler, emekliler ve öğrenciler “İdamlara Hayır (No to Execution)” sloganı etrafında birleşerek toplumsal dayanışmayı büyütüyor.
İranlı öğretmen örgütleri, bu hafta ayrıca Dünya Öğretmenler Günü dolayısıyla, adalet ve özgürlük mücadelesi nedeniyle yaşamını yitiren eğitimcileri andı:
Farzad Kamangar, Shirin Alamhouli, Farhad Vakili, Ali Heydarian ve Samad Behrangi.
Kampanyadan vicdan çağrısı
-
hafta bildirgesinde, “İdam, rejimin en güçlü korku ve sindirme aracıdır. Halkın iradesi, idamların son bulmasıyla özgürleşecektir.” ifadeleri yer aldı.
Kampanya, tüm sivil toplum temsilcilerine, yazarlara, sanatçılara, öğretmenlere ve emekçilere idam cezasının kaldırılması için ortak mücadele çağrısı yaptı.
