Pandemi sırasında çoğumuz “virüs” kelimesini her duyduğumuzda stres seviyemizin yükseldiğin...
Pandemi sırasında çoğumuz “virüs” kelimesini her duyduğumuzda stres seviyemizin yükseldiğini hissettik. Ancak çok az insan, yalnızca virüs kelimesinin sesinin tek başına kan basıncını yükseltebileceğinin farkında - ve bunu COVID-19 manşetlerde büyük yer bulmadan önce bile yapardı.
Tırnaklarımızı tahtaya sürterek çıkan gürültü veya bir bebeğin ağlaması gibi bazı seslerin sinirlerimizi nasıl tırmaladığını hepimiz deneyimlemişizdir, ancak bazı kelimelerin (“virüs” gibi) seslerinin, ayrıca nasıl hissettiğimizi etkiler ve hatta bize ne anlama geldiklerine dair bir ipucu verir (kaçınılması gereken bir şey). Bir kelimenin sesinin bir duyguyu veya bir anlamı tetiklediği bu olguya “ses sembolizmi” denir. Yine de, kelimelerin sesi ile anlamları arasında bir bağlantı olabileceği fikri, bir yüzyıldan fazla geriye giden kabul edilmiş dilbilimsel düşünceye aykırıdır.
The Language Game: How Improvisations Created Language and Changed the World adlı kitabımızda, insanlar olarak dili en başta nasıl edindiğimize, çocukların dili nasıl bu kadar zahmetsizce öğrenip kullanabileceğine ve ne kadar sağlıklı olduğuna dair kökten yeni bir bakış açısı ana hatlarıyla belirtiyoruz. sembolizm bu işe girer.
Ses ve anlam arasındaki ilişki
Dil bilimleri uzun zamandır bir kelimenin sesinin bize onun ne anlama geldiği hakkında hiçbir şey söylememesi gerektiğini varsaymışlardır. Bu, farklı dillerin aynı anlamı ifade etmek için neden çok farklı ses kalıpları kullandığını açıklamak içindir. Örneğin, İngilizcede “ağaç” olarak adlandırdığımız çok yıllık odunsu bitki, Almancada “ Baum ”, Fransızcada “ arbre” ve Mandarin Çincesinde “ shù ” (樹) dir. Elbette, diller bip, patlama ve vızıltı gibi yansımalar içerir - ancak Steven Pinker gibi birçok bilim adamı bu tür ses-anlam ilişkilerinin kuralı kanıtlayan yalnızca istisnalar olduğunu savundu.
Bununla birlikte, dil bilimciler dünyanın 7.000'den fazla diline daha yakından baktıkça, ses sembolizminin nadir bir istisna olmadığını, birçok şekil ve biçimde ortaya çıktığını keşfettiler. Dünya dillerinin yaklaşık üçte ikisini kapsayan analizimiz , kelimelerde kullanılan belirli sesler ile kelimelerin ne anlama geldiği arasında güvenilir ilişkiler olduğunu ortaya çıkardı.
Örneğin, "kırmızı" kavramına sahip rastgele bir dil seçerseniz, karşılık gelen kelimenin içinde "r" sesi olmamasından daha olasıdır - örneğin Danca'da " rød ", Fransızca'da " rouge " gibi , ve Rusçada “ krasnyy ” ( красный ). Ancak bu, bir "r" sesinin her zaman "kırmızı" anlamına geldiği anlamına gelmez, yalnızca kırmızı sözcüklerin içinde dünya çapında genellikle "r" sesleri bulunur. Ve bu ilişkiler, bu dilleri konuşanların hepsinin aynı yerde yaşamalarından veya uzun zaman önce ortak bir atadan türemiş dilleri konuşmalarından dolayı değildir.
Uydurma kelimeler de sembolik olabilir.
1929'dan kalma klasik bir çalışmada, Alman psikolog Wolfgang Köhler , İspanyolca konuşanlara yuvarlak ve dikenli bir şekil gösterildiğinde ve hangisine "baluba" ve hangisine "takete" dendiğini düşündüklerini sorduğunda, baluba'yı en çok yuvarlaklık ve takete ile ilişkilendirdiğini gözlemledi. sivrilikle. Daha sonraki çalışmalar (baluba'yı bouba ve takete'yi kiki ile değiştirmek) , Hindistan'daki Amerikalı lisans öğrencileri ve Tamil konuşmacıları arasında benzer modeller buldu . Dört aylık bebekler bile benzer tercihlere sahiptir.
2021'de yapılan bir çalışmada , bu bouba-kiki etkisinin duygusal uyarılmaya (sakinleştiriciye karşı uyarıcı) dayanabileceğini gösterdik. Deneylerimizdeki insanlar, sivri şekillerin bir dereceye kadar keskinliğe neden olduğunu hissettiler, oysa yuvarlak şekiller daha yumuşak ve daha sakinleştirici olarak algılandı. Benzer şekilde, kiki gergin, sert ses özelliklerine sahip olarak değerlendirilirken, bouba daha yatıştırıcıydı.
Son bir deneyde, katılımcılar tamamen yeni bir dizi yuvarlak ve dikenli şekli, tamamen yeni bir bouba/kiki benzeri anlamsız kelimeler grubuyla eşleştirdiler. Sonuçlar, yüksek uyarımlı kelimeler için dikenli şekillerin ve düşük uyarılmış kelimeler için yuvarlak şekillerin seçildiğini doğruladı. Bu, kelime dağarcığımızdaki ses ve anlam arasındaki bağlantıların en azından bir kısmının, gördüğümüz ve duyduğumuz şeylere verdiğimiz duygusal tepkiler tarafından yönlendirildiğini gösteriyor.
Neden ayrıca keyfiliğe ihtiyacımız var?
Ses ve anlam arasındaki ses sembolik bağlantıları yararlıdır: Bir kelimenin sesi, ne anlama gelebileceğini sınırlayabileceğinden, bir dil öğrenme görevini kolaylaştırabilirler. Ancak bunun için sınırlamalar var.
Çocukların dili nasıl öğrendiğine ilişkin bilgisayar modellemesi , bir çocuğun kelime dağarcığı büyüdükçe, anlamın farklı yönlerini belirtmek için benzersiz seslere sahip olmanın giderek zorlaştığını ortaya çıkardı (örneğin, suyla ilgili tüm kelimelerin “w” ile başlaması gerektiği gibi). Gerçekten de, İngilizce ses-anlam eşlemeleri üzerine bir çalışmada, gelişimde daha erken kazanılan kelimelerin daha sonra kazanılan kelimelere göre daha sağlam sembolik olduğunu bulduk.
Gerçekten de, sesleri ve anlamları birbirinden ayıran güçlü bir kuvvet vardır . Diyelim ki tüm köpek ırkları oldukça benzer kelimelerle etiketlendi: örneğin, beagle, simit ve borazan, o zaman en ufak bir yanlış anlama, aklımıza yanlış ırkı getirdiğimiz anlamına gelecektir. Ancak beagle'lar, böcekler ve simit çok farklı şeylerdir.
Bu nedenle, bir kişinin beagle'ı için yeni bir potansiyel müşteri satın aldığını söylediğini duymak, muhtemelen fazla kafa karışıklığına neden olmaz (borazan veya simit için bir ipucu satın almak mantıklı değildir). Ses ve anlam arasındaki bağlantıyı kesmek, iletişimi daha sağlam hale getirir ve diller zamanla ses ve anlam arasındaki bağı gevşetme eğiliminde olacaktır.
Yine de ses ve anlam arasındaki pek çok derin tarihsel bağ hala saptanabilir ve şaşırtıcı derecede güçlü olabilir. Bir virüsü duymanın yarattığı gerilimi yatıştırmak için, aynı akustik analizler bir çözüm önerir: bunun yerine güneşin, ayın ve annenin yatıştırıcı, sakinleştirici seslerine odaklanın.
- Morten H. Christiansen The William R. Kenan, Jr., Professor of Psychology, Cornell University
- Nick Chater Professor of Behavioural Science, Warwick Business School, University of Warwick
